Egzekucja z wynagrodzenia jest najczęściej stosowanym sposobem egzekucji, gdyż umożliwia wierzycielowi w miarę szybkie i skuteczne odzyskanie swojej należności. Na początek należy wyjaśnić, czym jest wynagrodzenie za prace w rozumieniu przepisów o egzekucji z wynagrodzenia.
Wynagrodzenie
Wynagrodzeniem za pracę jest periodyczne (płatne okresowo) świadczenie należne pracownikowi z zamian za pracę (w skład tak rozumianego wynagrodzenia wchodzą także premie, nagrody itp.).
Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie wynikającej z kodeksu pracy, natomiast renty/emerytury podlegają ochronie wynikającej z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy i ich rodzin.
Zobacz: Egzekucja nie przynosi rezultatu? Sprawdź w jaki sposób można temu zaradzić!
Ograniczenia
Z wynagrodzenia za pracę można dokonać potrąceń należności egzekwowanych w celu zaspokojenia świadczeń alimentacyjnych i świadczeń innych niż alimentacyjne. W przypadku egzekucji alimentów potrącenia z wynagrodzenia mogą wynosić maksymalnie 60% pensji bez względu na jej wysokość (jeżeli chodzi o nagrody, tzw. „trzynastki” itp. podlegają one egzekucji w 100%). W przypadku egzekucji innych należności niż alimenty potrącenia mogą wynosić maksymalnie 50% pensji, z tym, że egzekucji nie podlega wynagrodzenie w najniższej ustawowej wysokości.
Z emerytury/renty można dokonać potrąceń należności egzekwowanych w celu zaspokojenia świadczeń alimentacyjnych i świadczeń innych niż alimentacyjne. W przypadku egzekucji alimentów potrącenia z emerytury/renty mogą wynosić maksymalnie 60% jej wysokości, z tym, że egzekucji nie podlega suma w wysokości 50% najniższej ustawowej emerytury/renty. W przypadku egzekucji należności innych niż alimenty potrącenia mogą wynosić maksymalnie 25% emerytury/renty, z tym, że egzekucji nie podlega suma w wysokości 50% najniższej ustawowej emerytury/renty.
Komornik
Egzekucja z wynagrodzenia jest prowadzona przez komornika działającego przy sądzie rejonowym, w okręgu, którego dłużnik ma miejsce zamieszkania, chyba, że wierzyciel wybierze innego komornika (obecnie wierzycielowi przysługuje prawo wyboru komornika na całym terytorium kraju). Komornik zajmuje wynagrodzenie tylko u pracodawcy, którego siedziba znajduje się w Polsce. Zajęcie wynagrodzenia przez polskiego komornika u pracodawcy, którego siedziba jest za granicą jest niedopuszczalna.
Zajęcie
Do egzekucji z wynagrodzenia komornik przystępuje przez zajęcie. W tym celu komornik wzywa pracodawcę by do wysokości egzekwowanej kwoty (tj. wysokości długu) i aż do pełnego pokrycia długu nie wypacał dłużnikowi żadnego wynagrodzenia (poza kwotą wolną od zajęcia) i z zasady wzywa go by przekazywał zajętą część wynagrodzenia bezpośrednio do komornika.
Jednocześnie komornik zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanej kwoty i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza kwotą wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden sposób. W przypadku, gdy postępowanie egzekucyjne jest zawieszone, a zajęcie wynagrodzenia nie zostało wycofane (m.in. z powodu braku takiego wniosku wierzyciela) zakład pracy ma nadal obowiązek przekazywania komornikowi potrąceń.
Zobacz: W jaki sposób może być prowadzona egzekucja roszczeń alernatywnych?
Kwoty uzyskane
Uzyskane kwoty komornik nie przesyła wierzycielowi tylko składa je na rachunek depozytowy sądu. W przypadku, gdy postępowanie egzekucyjne jest umorzone to zajęcie wynagrodzenia jest uchylone z mocy prawa (komornik powinien wtedy wycofać zajęcie w zakładzie pracy). Zajęcie wynagrodzenia jest dokonane z chwilą doręczenia zakładowi pracy ww. wezwania komornika.
Określenie chwili zajęcia jest ważne dla ustalenia powstania skutków zajęcia, tj. ustalenia, od jakiego momentu zakład pracy ma obowiązek dokonywać potrąceń i od jakiego momentu dłużnik nie może odbierać zajętej części wynagrodzenia. Na skutek zajęcia wynagrodzenia za pracę wierzyciel może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika.
Oznacza to np. to, że może wystąpić do zakładu pracy, aby ten podał, w jakiej wysokości dłużnik pobiera wynagrodzenie. Jest to przydane w celu kontroli prawidłowości wysokości potrąceń oraz w przypadku, gdy wierzyciel występuje przeciwko pracodawcy z roszczeniem o naprawienie szkody powstałej na skutek nieprawidłowego dokonywania potrąceń.
Ciągłość zajęcia
W przypadku egzekucji z wynagrodzenia obowiązuje zasada ciągłości zajęcia wynagrodzenia. Wyraża się ona tym, że zajęcie wynagrodzenia obowiązuje nadal choćby po zajęciu zakład pracy nawiązał nowy stosunek pracy z dłużnikiem albo zakład pracy przeszedł na nowa osobę (zmienił się właściciel zakładu), jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała. W przypadku rozwiązania mowy o pracę z dłużnikiem dotychczasowy pracodawca ma obowiązek uczynić wzmiankę o zajęciu na wydawanym dłużnikowi świadectwie pracy.
W przypadku, gdy stary pracodawca wie, kim jest nowy pracodawca dłużnika przesyła do niego wszelkie dokumenty dotyczące zajęcia (w tym dokument – zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia - wystawiony przez komornika). O fakcie rozwiązania umowy o pracę zakład pracy obowiązany jest poinformować komornika. W chwili, gdy nowy zakład pracy otrzyma ww. zawiadomienie komornika powstają wskazane wyżej skutki zajęcia wynagrodzenia w tym nowym zakładzie.
Gdy nowy zakład pracy zatrudni pracownika, w którego świadectwie pracy uczyniona jest wzmianka o zajęciu wynagrodzenia powinien o fakcie zatrudnienia dłużnika poinformować komornika. Także dłużnik ma obowiązek poinformować komornika o zmianie miejsca pracy.
Opisana zasada ciągłości zajęcia wynagrodzenia powoduje ze zajęcie nie jest uchylone i nie powoduje konieczności dokonywania nowego zajęcia przez komornika (nie mówiąc już o poszukiwaniach nowego pracodawcy dłużnika).
Dłużnik od 12.11.2008r. ma zajęte wynagrodzenie, w zakładzie pracy jest zatrudniony na umowę na czas określony do 30.11.2008r. W dniu 01.12.2008r. dłużnik zawarł z zakładem pracy nową umowę o pracę, tym razem na czas nieokreślony. Zajęcie nadal jest ważne, zakład pracy ma obowiązek dokonywania potrąceń z wynagrodzenia.
W dniu 12.10.2008r. komornik zajął wynagrodzenie dłużnika. W dniu 02.11.2008r. dłużnik rozwiązał umowę o prace. Zakład pracy na wydanym dłużnikowi świadectwie pracy uczynił wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę przez komornika. W dniu 09.11.2008r. dłużnik nawiązał umowę o pracę z nowym pracodawcą. Nowy pracodawca po zapoznaniu się ze świadectwem pracy dłużnika poinformował komornika, iż zatrudnił dłużnika. W związku z tym, że egzekucja jest nadal prowadzona komornik poinformował nowy zakład pracy dłużnika, że zajęcie jest nadal aktualne, podał jego aktualne zadłużenie i wezwał do dokonywania potrąceń. Należy przy tym zwrócić uwagę, że także na dłużniku ciąży obowiązek poinformowania komornik o zmianie miejsca pracy.
W przypadku, gdy zakład pracy nie dokonuje potrąceń lub dokonuje potrącenia w kwocie niższej niż powinien to komornik nie może przymusowo (w drodze egzekucji) ściągać tych potrąceń od zakładu pracy, gdyż nie dysponuje tytułem wykonawczym przeciwko pracodawcy. W takiej sytuacji to sam wierzyciel powinien na drodze procesu wystąpić przeciwko pracodawcy o odszkodowanie. Wierzyciel musi w takim wypadku wykazać ze na skutek zaniedbań zakładu pracy poniósł konkretną szkodę.
W toku egzekucji na rzecz wierzyciela Jana K. komornik dokonał zajęcia wynagrodzenia za pracę dłużnika Pawła A. w firmie „ABC” Sp. z o.o. Firma „ABC” Sp. z o.o. poinformowała, że dłużnik pobiera wynagrodzenie w kwocie 5000 zł miesięcznie, jednakże przez 3 miesiące nie przekazała komornikowi żadnych potrąceń z wynagrodzenia dłużnika. Po 3 miesiącach dłużnik Paweł A. rozwiązał umowę o pracę. Egzekucja z innego majątku dłużnika okazał się bezskuteczna, wierzyciel Jan K. nie został zaspokojony. W takiej sytuacji wierzyciel Jan K. powinien wystąpić do sądu przeciwko firmie „ABC” Sp. z o.o. o zapłatę odszkodowania, jaką poniósł z powodu bezskutecznej egzekucji, gdy firma „ABC” nie dokonywała żadnych potrąceń z wynagrodzenia dłużnika.
Egzekucja z wynagrodzenia otrzymywanego na podstawie umowy zlecenia prowadzone jest na podstawie przepisów o egzekucji z wynagrodzenia pod warunkiem, że pracodawca wypłaca je swojemu pracownikowi. Jeżeli otrzymuje je osoba niebędąca pracownikiem to możliwe jest prowadzenie egzekucji jedynie na podstawie przepisów o egzekucji z wierzytelności.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne od potrąceń ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Jeżeli wierzyciel alimentacyjny chce skierować egzekucję do wynagrodzenia dłużnika to wniosek o wszczęcie egzekucji może złożyć także do komornika działającego przy sądzie rejonowym, w okręgu, którego ma swoje miejsce zamieszkania.
W przypadku egzekucji alimentów zakład pracy (lub organ emerytalno-rentowy) poza postępowaniem egzekucyjnym może bezpośrednio przekazywać wierzycielowi potrącenia z wynagrodzenia (emerytury/renty) dłużnika. Powyższe nie jest możliwe, jeżeli komornik dokonał zajęcia wynagrodzenia (emerytury/renty) dłużnika. W tym wypadku wierzyciel alimentacyjny powinien złożyć do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji, by korzystać z pierwszeństwa zaspokojenia (należności alimentacyjne z reguły podlegają zaspokojeniu w pierwszej kolejności).