Kondycja finansowa kontrahentów wiąże się ściśle z zasadą opierania biznes na zaufaniu między uczestnikami obrotu gospodarczego. Odpowiedzialny biznesmen lub menadżer, zanim podejmie kroki obarczone ryzykiem gospodarczym, stara się w możliwie największym stopniu je ograniczyć. Jednym ze sposobów na ograniczenie ryzyka jest sprawdzenie sytuacji ekonomicznej kontrahenta. Dzięki takiej weryfikacji znacznie zmniejsza się ryzyko wystąpienia zatorów płatniczych i prowadzenia spraw sądowych. Wskazane w niniejszym artykule sposoby wymagają od przedsiębiorcy lub jego pracowników pewnego zaangażowania. Z całą pewnością jednak jest to mniej absorbujące niż windykacja należności, zarówno polubowna, jak również na drodze sądowej.
Coraz powszechniejszym sposobem sprawdzania kondycji finansowej kontrahentów są biura informacji gospodarczej. Często praktykowanym sposobem sprawdzenia klienta jest również poproszenie go o dokumenty rejestrowe oraz zaświadczenia stwierdzające brak zobowiązań publicznoprawnych. Przeglądając księgę wieczystą urządzoną dla nieruchomości kontrahenta, można się zorientować, czy jego majątek nie został obciążony hipoteką. Warto również poprosić kontrahenta o referencje lub przeprowadzić wywiad wśród dotychczasowych kontrahentów osoby, z którą chcemy robić interesy. Jeżeli inni uczestnicy obrotu są zadowoleni ze współpracy z przedsiębiorcą, jest wielce prawdopodobne, że my również unikniemy strat.
Biura informacji gospodarczej
Zgodnie z art. 4 Ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych udostępnianie informacji gospodarczych osobom trzecim nieoznaczonym w chwili przeznaczania tych informacji do udostępniania następuje wyłącznie za pośrednictwem biura informacji gospodarczej, chyba że udostępnianie następuje w celu sprzedaży wierzytelności przez ogłoszenie publiczne lub przepisy prawa przewidują inny tryb udostępniania danych.
Z kolei art. 7 ww. ustawy stanowi, że przedmiotem działalności gospodarczej biura jest pośrednictwo w udostępnianiu informacji gospodarczych, polegające na przyjmowaniu informacji gospodarczych od wierzycieli, przechowywaniu i ujawnianiu tych informacji. Nazwa biuro inforamcji gospodarczej (podobnie jak skrót BIG) podlegają ochronie prawnej. Wynika to z art. 8 ust. 2 Ustawy, który stanowi: Zakazane jest używanie wyrazów „biuro informacji gospodarczej” oraz skrótu „BIG” w oznaczeniu lub reklamie przedsiębiorców, którzy nie wykonują działalności gospodarczej określonej w art. 7.
W praktyce biura informacji gospodarczej są to rejestry, w których ujawniane są dane przedsiębiorców i konsumentów nie regulujących terminowo swoich zobowiązań lub zalegających z opłatami. Biura, poza informacjami mogącymi stanowić ostrzeżenie dla potencjalnych kontrahentów, mogą przechowywać i udostępniać również informacje pozytywne, tzn. że określona osoba lub firma wywiązuje się ze swoich zobowiązań. Aktualnie w Polsce działają trzy biura informacji gospodarczej. Od biur informacji gospodarczej należy odróżnić Biuro Informacji Kredytowej (BIK). Dostęp do tego rejestru mają bowiem wyłącznie banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe.
Dokumenty rejestrowe
Przez dokumenty rejestrowe należy rozumieć zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej przez osoby fizyczne prowadzące działalność, w tym przez wspólników spółek cywilnych. Z kolei spółki prawa handlowego, spółdzielnie, oddziały przedsiębiorców zagranicznych i inne podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, mogą zostać zobowiązane do dostarczenia stosownego odpisu. Oczywiście KRS jest jawny i podmiot zainteresowany współpracą może sam uzyskać interesujące go dane. W praktyce jednak kontrahenci mający przewagę organizacyjną i ekonomiczną żądają takich dokumentów. Na przykład banki często zobowiązują kandydatów na agentów lub pośredników finansowych do dostarczenia ww. dokumentów.
Polecamy: Kim jest windykator?
Zaświadczenia stwierdzające brak zobowiązań publicznoprawnych
Przez zobowiązania publicznoprawne rozumie się zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz urzędu skarbowego. Uzyskanie takich zaświadczeń z pewnością nie sprzyja szybkości obrotu gospodarczego. Z moich doświadczeń wynika, że na uzyskanie zaświadczenia z ZUS czeka się dwa dni, z Urzędu Skarbowego zaś nawet tydzień. Oczywiście jeśli spotkamy się z życzliwością urzędnika, czas ten może zostać skrócony do kilku godzin. W każdym razie konieczna jest wizyta w urzędzie lub oddziale ZUS. Brak zobowiązań publicznoprawnych jest cenną wskazówką, ponieważ uprawdopodabnia, że przedsiębiorca nie ma kłopotów finansowych.
Możliwość sprawdzenia księgi wieczystej
Bardzo powszechne, również wśród przedsiębiorców, są kredyty hipoteczne. Możliwość zabezpieczenia wierzytelności hipoteką nie ogranicza się jednak wyłącznie do kredytów. W każdym razie jeżeli nasz kontrahent ma dług zabezpieczony w ten sposób, możemy spodziewać się, że będzie go traktować priorytetowo względem innych zobowiązań. Ponadto z księgi wieczystej możemy dowiedzieć się, ile pieniędzy i komu nasz kontrahent musi oddać.
Aby sprawdzić księgę wieczystą, wystarczy znać jej numer i mieć dostęp do internetu. Portal Podsystemu Dostępu do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych znajduje się na stronie http://ekw.ms.gov.pl/ . Informacje o ewentualnym zadłużeniu znajdują się w dziale IV księgi.
Referencje
Powszechnie stosowanym sposobem weryfikacji kontrahentów jest proszenie ich o referencje. Ten sposób zdobywania wiedzy o uczestnikach obrotu ma jednak, moim zdaniem, ograniczone zastosowanie przy weryfikowaniu kondycji finansowej. Przede wszystkim referencje są przydatne dla zweryfikowania możliwości płatniczych kontrahenta tylko wtedy, jeżeli są aktualne. Nie posiadają ich podmioty rozpoczynające działalność gospodarczą.
Wywiad
Czasem warto po prostu zapytać osoby pozostające w stosunkach handlowych z przyszłym kontrahentem, czy opłaca on faktury w terminie. Przedsiębiorcy są zazwyczaj wobec siebie lojalni i ostrzegają się o niesolidnych uczestnikach obrotu.