Jeżeli zatem twój dłużnik jest zarazem twoim wierzycielem a przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze to warto rozważyć, czy zamiast zapłacić za sprzedany towar lub wykonaną usługę i liczyć, że to samo uczyni kontrahent, nie lepiej będzie jednym pociągnięciem pióra umorzyć obie wierzytelności do wysokości niższej z nich.
Takie rozwiązanie przyczynia nie tylko do oszczędności czasu (na dokonanie rozliczeń) i pieniędzy (kosztów prowizji bankowych), ale i ograniczenia ryzyka związanego z niewypłacalnością kontrahenta.
Do jakiej wysokości umarza się wierzytelności?
Jeżeli obie mające ulec potrąceniu wierzytelności są sobie równe, na skutek kompensacji ulegają one umorzeniu w całości. W przypadku zaś, gdy wierzytelności nie są równe (co jest niemal regułą) umarzają się one nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Przedsiębiorca A ma wierzytelność w stosunku do przedsiębiorcy B w kwocie 10 000 zł, zaś przedsiębiorca B ma z innego tytułu wierzytelność do A w kwocie 4 000 zł, po dokonaniu potrącenia wierzytelność B do A ulega umorzeniu w całości, zaś wierzytelność A do B zmniejsza się do kwoty 6 000 zł.
Zanim do tego dojdzie musisz wiedzieć, że ...
Potrącenie jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku, gdy dwie osoby są jednocześnie wobec siebie dłużnikami i wierzycielami. Do takiej sytuacji może dojść m.in. na skutek operacji gospodarczych.
Prowadzisz działalność gospodarczą w zakresie hurtowego handlu artykułami budowlanymi i sprzedałeś towar przedsiębiorstwu budowlanemu, które na mocy odrębnej umowy wykonało dla ciebie usługi budowlane.
Zobacz również serwis: Firma
Inną przyczyną mogą być operacje finansowe, jeżeli będąc dłużnikiem np. dostawcy systemów informatycznych, na podstawie umowy przelewu wierzytelności nabyłeś od osoby trzeciej wierzytelność w stosunku swojego wierzyciela.
Liczą się tylko pieniądze
Dokonanie kompensaty jest możliwe tylko wtedy, gdy obie wierzytelności są jednorodzajowe tzn. ich przedmiotem są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone co do gatunku (rodzajowo).
Pierwszy z warunków jest spełniony nawet, jeżeli każda z wierzytelności została wyrażona w innej walucie. W takim przypadku należy dokonać ich przeliczenia według średniego kursu NBP z dnia oznaczonego w umowie przelewu (przelew umowny) lub pierwszego dnia, w którym potrącenie stało się możliwe (przelew ustawowy).
Potrąceniu mogą ulec również wierzytelności opiewające na rzeczy oznaczone co do gatunku np. pszenica o określonej wilgotności, żwir, wapno budowlane itp. Jednakże z uwagi na pieniężny charakter obrotu gospodarczego takie przypadki kompensaty należą do rzadkości.
Zobacz również serwis: Umowy
Wymagalność wierzytelności
Przedmiotem potrącenia mogą być wyłącznie wierzytelności wymagalne, przez co należy rozumieć stan, w którym wierzyciel może się domagać od dłużnika spełnienia świadczenia, najczęściej na skutek upływu terminu spełnienia świadczenia (np. terminu płatności ceny oznaczonego w umowie sprzedaży
Tylko zaskarżalne
Kolejna przesłanka dotyczy zaskarżalności wierzytelności. Jest ona spełniona, gdy przynajmniej wierzytelność postawiona do potrącenia jest zaskarżalna tzn. może być skutecznie dochodzona przed sądem.
Możesz kontrahenta postawić pod murem
Do potrącenia ustawowego znajdują zastosowanie wszystkie wyżej wymienione przesłanki. Dokonywane jest ono na podstawie jednostronnego oświadczenia woli złożonego drugiej stronie (patrz oświadczenie o potrąceniu).
Przepisy nie wymagają szczególnej formy dla takiego oświadczenia. Może być ono złożone nawet w formie ustnej. Jednakże dla pewności warto je złożyć w formie pisemnej. W przeciwnym wypadku mogą pojawić się trudności dowodowe w razie ewentualnego sporu sądowego. Ponadto twój księgowy będzie narzekał na brak dowodu księgowego.
Z oświadczenia o potrąceniu powinno jasno wynikać:
- pomiędzy jakimi stronami jest dokonywane;
- jakich wierzytelności dotyczy – między tymi samymi stronami może być ich wiele; należy zatem wskazać kwoty wierzytelności, ich tytuły (np. z umowy sprzedaży), daty wystawienia i numery faktur, daty wymagalności itp.;
- czy potrącamy roszczenia w całości, czy w części; w tym drugim przypadku należy określić w jakiej części poprzez wskazanie kwoty, do której wierzytelność ulega potrąceniu lub rodzaju należności (należność główna/należności uboczne).