Zasady wynagradzania pracowników oraz ewentualnie pozostałe świadczenia związane z pracą określa m.in. regulamin wynagradzania. Zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2017 r. zasadą pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani układem ponadzakładowym ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania. Natomiast prawo, a nie obowiązek, ustalania warunków wynagradzania w takim regulaminie mają pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 50 pracowników nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy lub układem ponadzakładowym.
Wyjątkiem jest pracodawca zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy, na podstawie którego można ustalić indywidualne warunki płacowe, który ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wystąpi z wnioskiem o ustalenie tego regulaminu (art. 772 § 1-3 Kodeksu pracy).
Siatka płac w regulaminie wynagradzania
Do istotnych unormowań regulaminu wynagradzania należy zaliczyć wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za określoną pracę lub na konkretnym stanowisku oraz dodatkowe składniki wynagrodzenia - w przypadku ich wprowadzenia z tytułu wykonywania danej pracy.
Mimo że przepisy tego bezpośrednio nie regulują, powszechnie stosowaną praktyką określania stawek wynagrodzenia w przepisach wewnątrzzakładowych jest opracowywanie siatek wynagrodzeń, zwanych też taryfikatorami wynagrodzeń (zaszeregowania lub płac). W tym miejscu pytanie powstaje - czy wprowadzenie do regulacji wewnętrznych siatki płac jest obowiązkiem pracodawcy, który w ten sposób realizuje zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, czy wyłącznie uprawnieniem pomocnym w realizowaniu tej zasady? Wątpliwość ta wynika z ogólnego i bliżej nieokreślonego obowiązku ustalania warunków wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania.
Zobacz: Prawo dla firm
Odnosząc się do tej wątpliwości, należy wskazać, że regulamin wynagradzania powinien przede wszystkim określać wysokość i zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku. W praktyce trudno zapewnić realizację powyższego wymogu bez opracowania taryfikatora płac. Brak przejrzystych zasad wynagradzania, w tym nieopracowanie siatki płac, może być w praktyce zakwestionowane przez organy kontrolujące przestrzeganie prawa pracy. Dotyczy to szczególnie pracodawców o rozbudowanej strukturze, w ramach której funkcjonuje duża liczba stanowisk pracy, gdzie brak taryfikatora płac może uniemożliwiać właściwe przestrzeganie zasady równego traktowania w zakresie wynagradzania.
Zobacz wzór „Regulaminu wynagradzania pracowników” w zakładce Formularze i wzory na www.mp.infor.pl.
Pracownicy mają prawo oczekiwać jasnych zasad, na podstawie których są ustalane ich warunki wynagradzania za pracę. Za kluczowy element regulaminu wynagradzania, zapewniający transparentność zasad wynagradzania, należy zatem uznać siatkę płac. Mimo że przepisy prawa pracy nie wskazują bezpośrednio na obowiązek jej opracowania, można uznać, że wynika on z norm prawa pracy odwołujących się zarówno do zakładowych przepisów płacowych, jak i do zasad równego traktowania w zakresie wynagradzania.
Należy podkreślić, że nie ma wątpliwości w zakresie funkcjonowania tabel zaszeregowania u pracodawców szeroko rozumianej sfery budżetowej, gdzie ich źródłem są właściwe pragmatyki służbowe.
Od siatki płac należy odróżnić tzw. wartościowanie stanowisk pracy, które jest procesem wspomagającym i poprzedzającym tworzenie siatki płac. Warto bowiem mieć na względzie, że kształtowanie siatki płac powinno być poprzedzone określeniem obiektywnych kryteriów różnicowania wynagrodzeń ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Jest to wartościowanie pracy, na podstawie którego następuje później jej wycena.
Wartościowanie stanowisk pracy nie jest obowiązkiem pracodawcy. Jednak pozwala ono na uzyskanie informacji niezbędnych dla opracowania obiektywnej siatki płac. Proces wartościowania powinien być dostosowany do specyfiki danego pracodawcy i uwzględniać obiektywne kryteria.
Konstrukcja siatki płac
W typowych przypadkach siatki płac zawierają wykazy stanowisk przyporządkowane do konkretnych kategorii, gdzie wynagrodzenie zasadnicze mieści się w określonych granicach (tzw. widełkach). Taryfikator nie powinien określać wyłącznie kwot minimalnych („od”), co może sprzyjać nadmiernej dowolności i praktykom nierównego traktowania w zakresie wynagradzania.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Jak wprowadzić do regulacji wewnątrzzakładowych tzw. siatkę płac
W artykule przedstawiono również zmiany w siatce płac oraz zagadnienie siatki płac i zasady równego traktowania w zakresie wynagradzania.