Nowe brzmienie otrzyma art. 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 800), zgodnie z którym pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, zobowiązani byli utworzyć Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Pomysłodawcy projektu zwiększyli wysokość zatrudnienia do 50 pracowników.
Zmiana nie dotyczy pracodawców prowadzących działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, na których spoczywa obowiązek utworzenia ZFŚS bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
Natomiast pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, będą tworzyć fundusz na wniosek zakładowej organizacji związkowej. W przypadku pracodawców zatrudniających mniej niż 50 pracowników, możliwe będzie utworzenie funduszu na dotychczasowych zasadach określonych w art. 5 ustawy lub wypłacenie świadczenia urlopowego.
Obowiązki pracodawcy w zakresie ZFŚS
Analogicznie zmianie ulegnie art. 3 ust. 3b ustawy informujący, że u pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników, objętych układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w układzie zbiorowym pracy. Od 1 stycznia 2017 r. obowiązek ten będzie dotyczył pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Jeżeli u takich pracodawców pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia ZFŚS i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w regulaminie wynagradzania.
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu zwiększenie liczby zatrudnionych pracowników potrzebnych do utworzenia ZFŚS wynika z działania przedsiębiorców, którzy zawierają umowy cywilnoprawne lub sztucznie dzielą przedsiębiorstwo, bojąc się zwiększać zatrudnienie w oparciu o umowy o pracę. Działania te prowadzą do ograniczenia rozwoju przedsiębiorstwa. Według badania przeprowadzonego przez PARP aż 41,2% przedsiębiorców wskazuje na zniesienie obowiązku tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych jako zmianę, która może najbardziej usprawnić funkcjonowanie ich przedsiębiorstwa.
Polecamy: Pakiet 3 wideoszkoleń Zmiany w prawie pracy – pendrive
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych tworzony jest z corocznego odpisu podstawowego (równowartość dokonanych odpisów na rachunek bankowy funduszu), naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Układ zbiorowy pracy może dowolnie kształtować wysokość odpisu na ZFŚS lub postanowić, że nie będzie on tworzony. Wysokość odpisu podstawowego wynosi na jednego zatrudnionego 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. W przypadku pracowników młodocianych, wysokość odpisu podstawowego wynosi w pierwszym roku nauki 5%, w drugim 6%, a w trzecim 7% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W odniesieniu do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, prawodawca określił wysokość odpisu na 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Dla osób, u których orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25%.
Środki z ZFŚS przeznaczane są na działalność socjalną, tzn. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Uprawnionymi do korzystania z tych usług są pracownicy, emeryci i renciści będący byłymi pracownikami oraz ich rodziny. Mogą to być również inne osoby określone w regulaminie funduszu, np. wychowankowie domów dziecka.