"Podjęłam decyzję o wzmocnieniu finansowym i instytucjonalnym UOKiK, aby szybciej i skuteczniej chronić konsumentów na rynku finansowym" - podkreśliła premier, która uczestniczyła w poniedziałek w jubileuszowej sesji z okazji 25-lecia UOKiK i funkcjonowania prawa konkurencji w Polsce.
"W ostatnich latach sektorem, w którym konsumenci najczęściej i na największą skalę narażeni byli na niekorzystne działania przedsiębiorców, był sektor usług finansowych. (...) Wynika to przede wszystkim z olbrzymiej asymetrii informacji pomiędzy konsumentami a instytucjami finansowymi. Ukrywanie ryzyka, brak rzetelnej informacji i przejrzystości produktów finansowych doprowadziły do masowej sprzedaży usług niedostosowanych do rzeczywistych potrzeb klientów, często narażając ich na straty finansowe i wieloletnie borykanie się z pułapką zadłużenia" - wyjaśniła powody swojej decyzji.
Według premier Kopacz ochrona konsumentów w tym wypadku łączy się także z ochroną konkurencji.
"Gigantyczne kwoty, które przepływają przez sektor finansowy powodują, że nieuczciwe praktyki wobec konsumentów szybko przekładają się na sytuację konkurencyjną w branży finansowej. Firmy przestrzegające dobrych obyczajów i najlepszych praktyk często tracą klientów na rzecz firm gotowych iść na skróty. Jest to szkodliwe dla konsumentów, ale także tworzy ryzyka systemowe, bo sektor finansowy (...) jest krwioobiegiem całej gospodarki" - oceniła.
Zobacz: Więcej praw dla konsumentów
Na najbliższe dni zapowiedziała podpisanie decyzji o przekazaniu Urzędowi 5 mln zł z rezerwy budżetowej na wzmocnienie ochrony klientów na rynku finansowym, a także skierowanie do konsultacji projektu noweli o ochronie konkurencji i konsumentów, który wzmacnia ochronę konsumentów usług finansowych.
Premier wskazała ponadto, że Komitet Rady Ministrów zajmie się w najbliższym czasie projektem ustawy o działalności ubezpieczeniowej, który powstał w reakcji na problemy wywołane sprzedażą tzw. polisolokat. Przypomniała też, że w rządzie trwają prace nad tzw. ustawą antylichwiarską regulującą pozabankowy rynek pożyczkowy.
W swoim wystąpieniu szefowa rządu oceniła także, że UOKiK po 1989 roku odegrał kluczową rolę w tworzeniu społecznej gospodarki rynkowej, nastawionej przede wszystkim na dobrobyt konsumenta.
"25 lat temu mogło się wydawać, że wystarczy tylko i wyłącznie uwolnić gospodarkę z gorsetu centralnego planowania, a wolny rynek i konkurencja same doprowadzą do powszechnego dobrobytu. Nieliczni (...) wiedzieli, że to niestety nie wystarczy; że państwo musi aktywnie tworzyć przestrzeń dla rynku i przedsiębiorczości, poprzez demonopolizację i aktywną, opartą o twarde prawo, politykę ochrony uczciwej konkurencji" - zaznaczyła.
Zobacz również: Konsumenci skarżą firmy do UOKiK. Za co?
Według premier na przykładzie UOKiK, z perspektywy 25 lat, widać, jak ważne było na początku polskiej transformacji stworzenie sieci instytucji, bez których nowoczesna demokracja, oparta o wolny rynek oraz o poszanowanie praw obywatelskich i konsumenckich, nie mogłaby prawidłowo funkcjonować.
Szefowa rządu mówiła ponadto, że Urząd jest dobrze postrzegany zarówno przez obywateli, jak i przedsiębiorców. Dodała, że z badań wynika, że Urząd jest oceniany jako potrzebny, wiarygodny i rzetelny. "To dzięki państwu powstała w Polsce pierwsza ustawa o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, a zasady uczciwej konkurencji stały się elementem ładu gospodarczego i prawnego" - zwróciła się do zebranych.
"W moim przekonaniu istnienie tego ładu od samego początku transformacji jest jednym z zasadniczych powodów, dla których polska gospodarka okazała się dynamiczna i coraz bardziej konkurencyjna na globalnym rynku. Dla twórców Urzędu od początku było jasne, że to konsumenci, czyli obywatele, mają być beneficjentami konkurencji pomiędzy przedsiębiorcami, i że ingerencje Urzędu powinny uwzględniać nie tylko abstrakcyjne korzyści gospodarcze, ale także - albo przede wszystkim - dobro konsumentów" - podkreśliła Kopacz.
Wymieniony przez szefową rządu projekt noweli ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ma umożliwić przede wszystkim szybsze reagowanie na nieprawidłowości pojawiające się na rynku usług finansowych. Proponowane zmiany zakładają m.in., że zabronione będzie oferowanie konsumentom usług finansowych, które nie odpowiadają ich potrzebom oraz oferowanie usług finansowych w sposób nieadekwatny do ich charakteru. Nowe prerogatywy ma zyskać także UOKiK, który będzie mógł wydać tzw. decyzje tymczasowe zawieszające dystrybucję produktu finansowego jeszcze w toku postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, a także zajmować stanowisko w indywidualnych lub zbiorowych sprawach cywilnych przed sądami powszechnymi, co powinno pomóc w szybszym rozstrzyganiu sporów. Nowela ma także wprowadzić nowy model kontroli postanowień wzorców umów - to prezes UOKiK, w decyzji administracyjnej, rozstrzygałby o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca umowy i zakazywał jego dalszego wykorzystywania, mogąc jednocześnie określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu.
Kolejny wskazany przez Ewę Kopacz projekt dotyczy ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, i ma na celu dostosowanie obowiązków ubezpieczycieli do regulacji unijnych ws. m.in. ich wypłacalności. Projekt przewiduje możliwość odstąpienia od umowy w rok po jej zawarciu, ogranicza wysokość opłaty za likwidację polisy przed ustalonym terminem, wzmacnia pozycję Rzecznika Ubezpieczonych, a także wprowadza wymóg analizy potrzeb i możliwości klienta oraz zapewnienia mu szerokiej, rzetelnej informacji.
Ostatnia z regulacji to projekt noweli ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, Prawa bankowego oraz niektórych innych ustaw, czyli projekt tzw. prawa antylichwiarskiego. Przewiduje ono m.in. ograniczenie pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego, przeciwdziałanie tak zwanemu „rolowaniu pożyczek”, wprowadzenie limitu odsetek karnych oraz odsetek od odsetek, a także ustanawia wymagania dla możliwości prowadzenia działalności związanej z udzielaniem kredytów konsumenckich.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów powstał w 1990 roku jako Urząd Antymonopolowy. Po przełomie politycznym w roku 1989, kiedy gospodarka oparta została na mechanizmach wolnego rynku, 24 lutego 1990 roku uchwalono ustawę o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym