Nowe uprawnienia rad nadzorczych w spółkach kapitałowych
13 października bieżącego roku zacznie obowiązywać ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.807 z dnia 2022.04.12). Powyższa zmiana kodeksu spółek handlowych w większości dotyczy wprowadzenia do polskiego porządku prawnego szeroko już komentowanego tzw. prawa holdingowego. Niejako przy okazji ustawa zawiera zapisy dotyczące uprawnień rad nadzorczych w spółkach kapitałowych (spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółkach akcyjnych i spółkach akcyjnych).
W dotychczasowym stanie prawnym rady nadzorcze spółek kapitałowych w celu realizacji swoich obowiązków określonych przepisami Kodeksu spółek handlowych mogły „(…) badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki.” (vide: art. 219 § 4, art. 30071§ 11, art. 382 § 4 Kodeksu spółek handlowych). Jak z powyższego przepisu wynika katalog podmiotów, od których rady nadzorcze mogą obecnie zwrócić się z żądaniem o udzielenie wyjaśnień i dokumentów jest bardzo ograniczony i sprowadza się jedynie do zarządów i pracowników spółek. Warto zaznaczyć, że już po 13 października bieżącego roku katalog tychże podmiotów ulegnie diametralnej zmianie. Rady Nadzorcze dostaną bowiem uprawnienie do żądania udzielenia wyjaśnień, przekazania informacji, sprawozdań, dokumentów również od prokurentów spółek, ale co istotniejsze również od osób wykonujących na rzecz spółek w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze. Rady nadzorcze będą mogły więc zwrócić się bezpośrednio do podmiotów trzecich takich jak np. kancelarie prawne, firmy audytorskie bez pośrednictwa zarządów spółek o przekazanie bezpośrednio im wyjaśnień, dokumentów etc. dotyczących w szczególności majątku spółki.
Kolejną istotną zmianą dotyczącą uzyskiwania przez rady nadzorcze informacji o stanie majątkowym spółek jest określenie w jakim terminie osoby obowiązane mają udzielić radom odpowiedzi. W dotychczasowym stanie prawnym nie było to określone i zarządy spółek oraz pracownicy mogli przeciągać proces udzielenia odpowiedzi uniemożliwiając de facto radom nadzorczym możliwość wykonywania czynności nadzorczych. (vide: art. 219 § 41, art. 30071§ 1, art. 382 § 5 Kodeksu spółek handlowych).
Istotną zmianą, która wejdzie w życie po 13 października bieżącego roku jest również przyznanie radom nadzorczym prawa do zlecania zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę (vide: art. 2192, art. 30071A, art. 3821 Kodeksu spółek handlowych). Pod rządami dotychczasowych przepisów rady nadzorcze dokonując czynności nadzorczych w spółkach określonych przepisami kodeksu spółek handlowych mogły bazować jedynie na wiedzy i doświadczeniu swoich członków oraz ewentualnie dobrej woli zarządów spółek w których funkcjonują. Od ich dobrej woli zależało czy zlecą świadczenie usług eksperckich na rzecz rady nadzorczej. Od 13 października rady nadzorcze po podjęciu stosownej uchwały same będą mogły zatrudniać ekspertów i zlecać wykonanie opinii czy analiz wymagających nierzadko wiedzy specjalistycznej.
Czy powyższe zmiany idą w dobrym kierunku?
Należy uznać, że tak. Po pierwsze doprecyzowują procedurę pozyskiwania przez rady nadzorcze informacji o spółkach. Po drugie przynajmniej w założeniu mają doprowadzić do tego, iż czynności nadzorcze realizowane przez rady nadzorcze będą bardziej profesjonalne i rzeczowe oraz oparte na rzetelniejszych informacjach.
Autor: Radca Prawny Bartosz Bachman, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy