Kto otrzyma postojowe?
O postojowe mogą się ubiegać przedsiębiorcy (którzy nie zawiesili działalności), jeśli ich przychody spadły o co najmniej 15 proc. w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym składany jest wniosek. Przysługuje ono również tym, którzy zawiesili działalność po 31 stycznia 2020 r. Cały czas pojawia się jednak sporo pytań dotyczących tego świadczenia.
Polecamy: Nowa matryca stawek VAT
Brak przychodów
Wątpliwości budzi m.in. to, jak liczyć przychód w sytuacji, gdy zarówno w miesiącu, za który ubiegamy się o postojowe, jak i w miesiącu poprzednim przychody były zerowe, np. gdy przedsiębiorca się zagapił i dopiero w czerwcu składa wniosek o świadczenie za maj, a w kwietniu i maju nie miał żadnych przychodów (albo gdy wręcz nie ma ich od wielu miesięcy).
Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS, tłumaczy, że regulujący tę kwestię przepis (czyli 15zq ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz.U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.) należy rozumieć wprost. Jeśli przychód i za kwiecień, i za maj wyniósł 0 zł, oznacza to, że nie spadł on w stosunku do miesiąca poprzedniego o co najmniej 15 proc. W takiej sytuacji świadczenie postojowe się nie należy – głosi oficjalne stanowisko ZUS.
O wykładnię tego przepisu spytaliśmy również Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, które potwierdziło podejście organu rentowego. W przesłanym DGP stanowisku resort wskazał, że gdy przychody w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o postojowe wynoszą 0 zł, należy odnieść tę kwotę do miesiąca poprzedzającego ten miesiąc. Oznacza to, że jeśli ubiegamy się o świadczenie postojowe za maj, do obliczania spadku przychodów o 15 proc. bierzemy pod uwagę kwoty z kwietnia oraz maja – zaznacza resort. Tłumaczy, że z ich porównania (0 zł do 0 zł) wynika, że spadek nie nastąpił, a więc w konsekwencji świadczenie postojowe się nie należy.
Jak twierdzi Andrzej Radzisław, radca prawny z Kancelarii Goźlińska, Petryk i Wspólnicy, literalnie czytając 15zq ustawy, ZUS i ministerstwo mają rację. Zastanawia się jednak, czy na pewno intencją ustawodawcy było to, aby osoba, która w pierwszym miesiącu miała przychód 5 tys. zł, a w drugim ma 2,5 tys. zł, była w lepszej sytuacji niż ktoś, kto w obu miesiącach w ogóle nie miał przychodu. – W razie odwołania się od decyzji ZUS odmawiającej prawa do świadczenia postojowego przy przychodzie 0 zł jest szansa, że sąd spojrzy na ten przepis z szerszej perspektywy i odejdzie od jego literalnego brzmienia – podpowiada ekspert. W jego opinii stosowanie tej regulacji wprost spowoduje, że osoby najbardziej poszkodowane będą pozbawione prawa do postojowego.
Inny tytuł do ubezpieczenia
Kolejna sprawa, z którą mają problemy starający się o pomoc z ZUS, dotyczy tego, że zgodnie z przepisami postojowe nie przysługuje osobom prowadzącym działalność, które podlegają ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. Pojawiły się pytania, co w sytuacji, gdy ktoś przebywa na urlopie bezpłatnym. ZUS wyjaśnia, że osoba, która ma umowę o pracę i z tego tytułu jest na urlopie bezpłatnym i jednocześnie w okresie tym prowadzi działalność gospodarczą, może ubiegać się o świadczenie postojowe. Organ rentowy tłumaczy, że gdy pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym, następuje zawieszenie stosunku pracy. Okres ten nie jest zatem okresem ubezpieczeniowym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 266). Jeżeli więc w tym czasie jest prowadzona działalność gospodarcza, jest ona tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji – jak tłumaczy organ rentowy – osoba ta ma więc prawo do świadczenia postojowego, jeżeli zostały spełnione pozostałe warunki określone w ustawie. Interpretacja ta, chociaż korzystna dla ubezpieczonych, budzi wątpliwości ekspertów.
– Moim zdaniem czas urlopu bezpłatnego jest tytułem do ubezpieczenia społecznego, tyle tylko że podstawa wymiaru składki wynosi zero. Taka osoba nadal pozostaje w stosunku pracy, choć jej nie świadczy. Dlatego w mojej ocenie w takiej sytuacji postojowe się nie należy – wskazuje dr Tomasz Lasocki z Wydziału Prawa i Administracji UW. Podkreśla jednak, że charakter urlopu bezpłatnego w ubezpieczeniach społecznych jest przedmiotem sporu w doktrynie, więc dla ubezpieczonych lepiej, że ZUS przyjął stanowisko odmienne.
Niektórzy wspólnicy bez postojowego
Problem mają też wspólnicy spółek prawa handlowego, którzy otrzymują od ZUS decyzje odmowne dotyczące postojowego. Zgodnie z art. 15 zq ust. 1 pkt 1 ustawy prawo do tego świadczenia przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.) lub innych przepisów szczególnych. W związku z tym organ rentowy tłumaczy w decyzjach odmownych, że prawa do postojowego nie mają wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej, bo w tym wypadku działalność gospodarczą wykonuje spółka, a nie wspólnicy.
– ZUS prawidłowo interpretuje przepisy, ale to wątpliwe rozwiązanie. Różnicuje bowiem przedsiębiorców ze względu na formę prawną prowadzenia działalności, bo wspólnicy spółki cywilnej mogą się starać o postojowe – komentuje dr Lasocki. Z drugiej strony, jak podkreśla, spółkom przysługuje inna forma pomocy z tarczy, czyli zwolnienie z opłacania składek.
-->