Świadczenie postojowe w tarczy antykryzysowej
W dniu 31 marca br. Sejm ostatecznie uchwalił ustawy składające się na tzw. tarczę antykryzysową. Wśród bardzo wielu rozwiązań, mających złagodzić gospodarcze skutki epidemii koronawirusa, znalazło się świadczenie postojowe (specjalny zasiłek postojowy).
Świadczenie postojowe to rodzaj jednorazowej wypłaty z tytułu przestoju ekonomicznego w wyniku wystąpienia zagrożenia epidemicznego. Według szacunków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej może z niego skorzystać nawet ponad dwa miliony osób.
Aktem prawnym, który wprowadza świadczenie jest ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (art. 15zq - 15zza ustawy). Przepisy zaczęły obowiązywać już od 1 kwietnia 2020 r.
Dla samozatrudnionych i osób na umowach cywilnoprawnych
Świadczenie postojowe skierowane jest do osób prowadzących działalność gospodarczą (samozatrudnionych) oraz pracujących na umowach cywilnoprawnych (zleceniobiorców, wykonawców dzieła). Ustawodawca uznał bowiem, że jest to grupa osób najbardziej zagrożona z powodu kryzysu gospodarczego spowodowanego epidemią.
Świadczenie przysługuje osobie (pod warunkiem, że nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu):
- prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych,
- wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło (umowy cywilnoprawne).
Do świadczenia mają prawo osoby zamieszkujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:
- obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub
- posiadają prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub
- cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Świadczenie przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna.
Wypłacane będzie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rachunek bankowy. Aby je otrzymać, konieczne więc będzie złożenie wniosku do ZUS.
Świadczenie postojowe - umowy cywilnoprawne
Świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w 2020 r., które wynosi 2600 zł brutto. Oznacza to, że maksymalna wysokość świadczenia wynosi 2080 zł. Przy czym, jest to świadczenie nieoskładkowane oraz nieopodatkowane.
W przypadku gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe wynosi mniej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r. (do 1299,99 zł) świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania tych umów cywilnoprawnych.
Z kolei dla pozostałych osób wykonujących umowy cywilnoprawne warunkiem uzyskania świadczenia jest, aby przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku nie przekraczał 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia, tj. 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
Uwaga! Osobie wykonującej umowę cywilnoprawną świadczenie postojowe przysługuje jeżeli umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 lutego 2020 r.
Świadczenie w przypadku prowadzących działalność gospodarczą (samozatrudnionych)
Świadczenie postojowe dla prowadzących działalność gospodarczą (samozatrudnionych) to również 80 proc. minimalnego wynagrodzenia (co do zasady 2080 zł) i także jest nieoskładkowane oraz nieopodatkowane.
Warunkiem uzyskania świadczenia jest, aby przychód z działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku nie przekroczył 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS obowiązującego na dzień złożenia wniosku.
Przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku musi spaść, o co najmniej 15 proc. w stosunku do miesiąca poprzedniego.
Uwaga! Osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie działalności przed dniem 1 lutego 2020 r.
Co istotne, nie trzeba zawieszać działalności, ale świadczenie przysługuje także samozatrudnionym, którzy zawiesili ją po 31 stycznia 2020 r., jeżeli przychód z tej działalności z poprzedniego miesiąca nie przekroczył 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Natomiast samozatrudnieni rozliczający się w formie karty podatkowej, którzy korzystają ze zwolnienia z podatku VAT, otrzymają świadczenie postojowe w wysokości 1300 zł.
Uwaga! Świadczenie postojowe przysługuje, jeśli nie masz innego tytułu do ubezpieczeń społecznych.
Do 300 proc. przeciętnego wynagrodzenia
Zgodnie komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 lutego 2020 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w czwartym kwartale 2019 r. przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale 2019 r. wyniosło 5 198,58 zł.
W związku z tym próg 300 proc. przeciętnego wynagrodzenia przyjęty przez ustawodawcę wynosi na chwilę obecną 15 595,74 zł.
Wnioski do ZUS - RSP-C, RSP-D
Ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby uprawnionej. Ubieganie się o świadczenie wymaga złożenia wniosku do ZUS.
Wnioski o świadczenie postojowe mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii.
Wniosek można przekazać w następujący sposób:
- drogą elektroniczną przez PUE ZUS,
- za pośrednictwem poczty,
- osobiście w placówce ZUS – do skrzynki na dokumenty (bez kontaktu z pracownikiem ZUS).
Jak informuje ZUS, w przypadku gdy pojawią się wątpliwości dotyczące wniosku, ZUS skontaktuje się e-mailem lub telefonicznie. Natomiast w przypadku decyzji odmownej w sprawie świadczenia postojowego informacja będzie dostępna na PUE ZUS lub zostanie przesłana za pośrednictwem poczty.
Uwaga! Jeśli nie zgadzasz się z decyzją odmawiającą świadczenia postojowego, możesz odwołać się do sądu (według zasad Kodeksu Postępowania Cywilnego), za pośrednictwem ZUS. Odwołanie należy złożyć pisemnie w terminie miesiąca od dnia otrzymania decyzji.
Wypłata świadczenia postojowego następuje w formie bezgotówkowej na wskazany rachunek płatniczy osoby uprawnionej prowadzony w kraju lub wydany w kraju instrument płatniczy w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jak zapisano w specustawie, wypłaca świadczenie postojowe niezwłocznie po wyjaśnieniu ostatniej okoliczności niezbędnej do jego przyznania.
Ze świadczenia postojowego nie dokonuje się potrąceń i egzekucji.
Nienależnie pobrane świadczenie postojowe
Osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.
Za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa się świadczenie:
1) przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego;
2) wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona, z przyczyn niezależnych od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Decyzja zobowiązująca do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia może być wydana nie później niż w terminie 5 lat od dnia, w którym wypłacono nienależne świadczenie postojowe.
Kwota nienależnie pobranego świadczenia ustalona prawomocną decyzją oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym decyzja o ustaleniu i zwrocie nienależnie pobranego świadczenia stała się prawomocna.
Dodatkowo, kwota nienależnie pobranego świadczenia ustalona prawomocną decyzją oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje - ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Kontakt z ZUS w spawie świadczenia
W dni robocze (pn.- pt.) w godzinach 7-15 pod numerami telefonu: 22 290 87 02, 22 290 87 03.
W dni robocze (pn.-pt) w godzinach 7-18 pod numerem ogólnopolskiej infolinii: 22 560 16 00 - wybierz „0” (połączysz się z konsultantem Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS, a następnie wybierz temat rozmowy 7 - wsparcie dla przedsiębiorców).
Podstawa prawna:
- komunikat prezesa GUS z dnia 11 lutego 2020 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w czwartym kwartale 2019 r. - Monitor Polski rok 2020 poz. 171,
- ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw - Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 568.