EWA MATYSZEWSKA
Najważniejszą część nowelizacji ustawy o VAT, która weszła w życie 1 stycznia 2010 r., stanowią zmiany w zakresie miejsca świadczenia usług. Przepisy te decydują o tym, w jakim kraju powinna być opodatkowana usługa, jeżeli świadczona jest pomiędzy podmiotami z różnych państw. Co się zmieniło w tym zakresie?
PRZEMYSŁAW SKORUPA*
Zgodnie z nowymi przepisami podstawową kwestią, jaką należy ustalić, określając miejsce opodatkowania usługi, to status nabywcy usługi. Chodzi mianowicie o ustalenie, czy nabywca usługi jest podatnikiem VAT, czy też podmiotem nie- mającym takiego statusu. Ustawodawca wprowadził specyficzną definicję podatnika na potrzeby przepisów o miejscu świadczenia usług. W dużym uproszczeniu podatnikiem jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą - a zatem przedsiębiorca. Co istotne, bez znaczenia pozostaje kwestia, czy podmiot taki ma siedzibę w Polsce, innym kraju UE czy też poza UE.
Ustawodawca określił odmienne zasady ustalania miejsca opodatkowania przy usługach świadczonych na rzecz podatników VAT (czyli generalnie przedsiębiorców) oraz podmiotów niebędących podatnikami VAT. Jakie to zasady?
Miejscem świadczenia usług w przypadku usług świadczonych na rzecz podatników jest zasadniczo miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania. Jeżeli usługi świadczone są dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia jest stałe miejsce prowadzenia działalności.
A co z wyjątkami przy ustalaniu miejsca opodatkowania?
Likwidacji uległa większość wyjątków dotyczących ustalania miejsca opodatkowania usług w transakcjach z podatnikami - w szczególności dotyczących usług transportu towarów, usług na ruchomym majątku rzeczowym.
Czy możemy podać jakiś przykład?
Tak. Jeżeli np. polska spółka świadczy usługę transportową na rzecz spółki ukraińskiej, to usługa taka nie będzie podlegała VAT w Polsce, a polski podatnik wystawi fakturę bez VAT. Z drugiej strony, jeżeli polska spółka nabędzie usługę polegającą na produkcji odzieży z materiałów należących do polskiej spółki, świadczoną przez spółkę z Chin, towary trafią do nabywców w Rosji, to usługa taka będzie opodatkowana w Polsce, a polska spółka zobowiązana będzie do rozliczenia, tzw. importu usług.
Czy zmieniły się zasady w odniesieniu do usług świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, czyli konsumentów?
Zasady ustalania miejsca opodatkowania w tym przypadku pozostały niezmienione. W związku z dość istotnymi różnicami pomiędzy zasadami określania miejsca opodatkowania usług, świadczonych na rzecz tych dwóch kategorii podmiotów, polscy podatnicy powinni przykładać dużą wagę do potwierdzenia oraz udokumentowania statusu ich kontrahentów, tak by zastosowane zasady określania miejsca opodatkowania usług nie stały się przedmiotem sporu z organami podatkowymi.
Fot. Wojciech Górski
Przemysław Skorupa, doradca podatkowy, Baker & McKenzie