NOWE PRAWO
• Dlaczego pojawiła się konieczność wydania rozporządzenia w sprawie trybu postępowania z wnioskami przedsiębiorców o skorzystanie z programu leniency?
- Rozporządzenie ma charakter proceduralny. Przepisy materialne o zasadach leniency są w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Rozporządzenie ustala procedurę składania wniosków o złagodzenie kary. Będzie ona łatwiejsza i przejrzystsza dla firm. Prezes Urzędu ma uznaniowość w przyznawaniu leniency. Były sygnały, że przedsiębiorcy chcą wiedzieć w oparciu, o jakie kryteria podejmuje się decyzje o złagodzeniu kary. Są one ogólnie przedstawione w ustawie, rozporządzenie je precyzuje. Dostosowuje także przepisy do tzw. modelowego programu leniency Europejskiej Sieci Konkurencji, który został przyjęty przez Komisję Europejską i urzędy antymonopolowe państw UE.
• Jakie rozwiązania dla przedsiębiorców wprowadza nowe rozporządzenie?
- Najważniejszym z nich jest instytucja tzw. markera. Przedsiębiorca, który zamierza skorzystać z programu leniency, musi spełnić pewne wymagania formalne, m.in. przedstawić informacje o istnieniu zakazanego porozumienia. Instytucja markera daje możliwość złożenia wniosku, nawet jeżeli przedsiębiorca nie ma wszystkich wymaganych informacji. Pozwoli mu to zająć miejsce w kolejce chętnych ubiegających się o złagodzenie kary. Wniosek będzie przyjmowany warunkowo - przedsiębiorca musi uzupełnić go w wyznaczonym terminie.
• Brak jakich informacji spowoduje dyskwalifikację wniosku o skorzystanie z leniency?
- Standardy procedury są wysokie, gdyż odwołania od naszych decyzji rozpatruje sąd cywilny. Musimy więc postępować zgodnie z wymaganiami kodeksu postępowania cywilnego. Oznacza to, że dowodami w postępowaniu mogą być dokumenty poświadczone przez radców prawnych, notariuszy. Może się zdarzyć, że do wniosku o skorzystanie z programu leniency zostanie załączony dokument, który nie spełnia ustawowych wymogów, a jest dowodem o charakterze nieformalnym, np. wydruk komputerowy. W takiej sytuacji, mimo że dokument nie spełnia wymogu, przedsiębiorca, przesyłając go do Urzędu, może zagwarantować sobie miejsce w kolejce.
• W rozporządzeniu jest przepis, który pozwala na złożenie wniosku uproszczonego do prezesa UOKiK, jeżeli przedsiębiorca złoży wniosek do Komisji Europejskiej o zwolnienie z grzywien za udział w zakazanym porozumieniu.
- Tak. Jeżeli przedsiębiorca bierze udział w zakazanym porozumieniu obejmującym terytorium więcej niż trzech państw UE, może złożyć taki wniosek do KE. Jeżeli zajmie się ona sprawą, to kompetencje wszystkich państwowych organów antymonopolowych zostają wyłączone. Może się jednak zdarzyć, że Komisja uzna, że sprawa nie jest kluczowa z punktu widzenia interesu wspólnotowego i nie rozpocznie postępowania. Dlatego też wprowadzono instytucję wniosku uproszczonego, który przedsiębiorca może złożyć do prezesa Urzędu, jednocześnie składając wniosek do KE. Dzięki temu ma on zagwarantowane miejsce w kolejce chętnych do skorzystania z polskiego programu leniency, na wypadek gdyby Komisja nie wszczęła przeciwko niemu postępowania.
• Jaki był cel wydania razem z rozporządzeniem wytycznych?
- Przygotowane przez nas wytyczne są instrukcją dla przedsiębiorców. Chcemy, aby ci, którzy zdecydują się na skorzystanie z leniency, mieli gwarancję współpracy Urzędu.
• Jak na podstawie wytycznych będzie obniżana kara dla przedsiębiorców, którzy podejmą współpracę z Urzędem?
- Tylko przedsiębiorca, który zgłosi się do nas jako pierwszy, może liczyć na zwolnienie z kary. Natomiast pozostali mają szansę na jej zredukowanie. Tyle tylko, że ustawa wskazuje, że redukcja następuje do 50, 70 i 80 proc. kary maksymalnej, która może sięgać 10 proc. rocznego przychodu przedsiębiorcy. W wytycznych wysokość kary została doprecyzowana. Zgodnie z nimi kara dla drugiego zgłaszającego się przedsiębiorcy będzie wynosić nie 50 proc. maksymalnej wielkości, ale tej, która zostanie obliczona w oparciu o kryteria zawarte w wytycznych o karach w postępowaniach antymonopolowych, które Urząd stosuje od 1 stycznia 2009 roku.
• Proszę przypomnieć, jakie kryteria, na podstawie których wyliczane są kary, zawarto w wytycznych?
- Dokonaliśmy klasyfikacji naruszeń na bardzo poważne, poważne i inne. Najdotkliwiej karane są porozumienia przedsiębiorców, którzy są konkurentami, oraz nadużycia pozycji dominującej, które zmierzają do wyeliminowania konkurencji z rynku. Inne rodzaje praktyk zagrożone są karami mniejszymi. Oprócz szkodliwości naruszenia prezes Urzędu, ustalając wysokość kary finansowej, bierze pod uwagę korzyści dla przedsiębiorcy wynikające z naruszenia przez niego prawa lub wpływ danej praktyki na rynek. Na wielkość sankcji wpływa też czas trwania antykonkurencyjnych zachowań firmy.
• Gdzie przedsiębiorcy mogą szukać informacji o programie leniency?
- Przedsiębiorca, korzystając z numeru (22) 55 60 555, jeszcze przed złożeniem wniosku może zasięgnąć wszelkich informacji na temat leniency. Przedsiębiorca nie musi się przedstawiać. Wystarczy, że poda istotę zachowania, które z jego punktu widzenia może kwalifikować się do programu leniency.
• Gdzie przedsiębiorcy mogą składać wnioski o leniency?
- Przedsiębiorcy mogą złożyć wniosek pisemnie bądź ustnie do protokołu. Uruchomiliśmy także adres internetowy, pod którym można uzyskać odpowiedzi na pytania oraz przesyłać wnioski leniency. Skrzynka e-mailowa UOKiK czynna jest całą dobę.
Fot. Wojciech Górski
Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel, wykładowca prawa wspólnotowego oraz antymonopolowego na Uniwersytecie Warszawskim oraz w Szkole Głównej Handlowej
Rozmawiała MAŁGORZATA KRYSZKIEWICZ
Podstawa prawna
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 26 stycznia 2009 r. w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do prezesa UOKiK o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie (Dz.U. z 2009 r. nr 20, poz. 109).