Szef Konferencji Specjalnych Stref Ekonomicznych, a zarazem prezes największej z nich - katowickiej, Piotr Wojaczek, uważa, że stosowna zmiana przepisów pozwoliłaby chronić zatrudnienie w strefach i zachęciłaby inwestorów do realizacji nowych przedsięwzięć w trudnym okresie spowolnienia gospodarczego.
"Potencjalne nowe przedsięwzięcia inwestorów, którzy już działają w strefie, chroniące miejsca pracy, mogą stanowić połowę wszystkich tegorocznych inwestycji. Bariery w postaci istniejących przepisów mogą zniechęcić tych inwestorów, powodując odpływ miejsc pracy" - powiedział w piątek PAP Wojaczek.
W przyszłym tygodniu prezes ma rozmawiać o tym w Ministerstwie Gospodarki, a na połowę lutego wstępnie zaplanowano spotkanie szefów wszystkich polskich stref. Chodzi o wypracowanie swoistego planu antykryzysowego, który pozwoli utrzymać zatrudnienie w strefach i napływ nowych projektów, mimo kryzysu.
Wojaczek zastrzegł, że w postulowanych zmianach chodzi o sytuacje, kiedy zatrudnienie w danej firmie jest znacznie wyższe od początkowo deklarowanego i nawet po redukcji przekracza wymagane w zezwoleniach wielkości. Np. w Katowickiej SSE inwestorzy stworzyli w sumie ponad 35 tys. miejsc pracy, a wydane im zezwolenia opiewają na ok. 22 tys. Są firmy, gdzie zatrudnienie jest kilkakrotnie wyższe od deklarowanego.
Obecna sytuacja zmusza wielu inwestorów w KSSE, głównie z branży motoryzacyjnej, do redukcji zatrudnienia. Powodem jest spadek zamówień nawet o 30-40 proc. Jednak niektórzy inwestorzy, którzy koszty i jakość pracy w Polsce wciąż uważają za konkurencyjne, planują w strefie kolejne projekty, związane z zatrudnianiem pracowników.
Zarządy stref chcą, by uruchamianie nowych projektów mogło być sposobem na utrzymanie zatrudnienia. Chodzi o sytuacje, w których np. zatrudniająca tysiąc osób firma zamierza zwolnić 500 osób, ale jednocześnie deklaruje nowy projekt, dający 300 miejsc pracy. Wówczas 300 spośród zwalnianych znalazłoby pracę w nowym zakładzie czy przy nowej linii, czekając do tego czasu np. na urlopach czy tzw. postojowym.
Problem w tym, że taki nowy projekt nie mógłby liczyć na ulgi, przysługujące inwestorom w strefach, właśnie z tego powodu, że inwestor zwolnił wcześniej pracowników w poprzednim przedsięwzięciu. Zdaniem przedstawicieli zarządów stref, w sytuacji, gdy u danego pracodawcy zatrudnienie jest i tak wyższe od wymaganego zezwoleniem, przepis nie ma uzasadnienia.
Zdaniem Wojaczka, aby zmienić obecne regulacje, wystarczy zmiana rozporządzenia ministra gospodarki, a zmiana taka jest zgodna z unijnymi przepisami. Pojawiają się jednak głosy, że konieczna byłaby kolejna nowelizacja ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych.
Zarządy stref boją się, że bez zmiany przepisów, dotknięte kryzysem firmy będą redukować zatrudnienie, a nowe miejsca pracy, które mogłyby się pojawić dzięki nowym projektom, lokowane będą w innych krajach.
Ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych została już znowelizowana w ubiegłym roku. Zmieniły się m.in. zasady związane z naliczeniem pomocy publicznej i zatrudnieniem, ale tylko dla nowowydawanych zezwoleń.
Wcześniej, kiedy inwestor deklarował np. wydanie 100 mln, a wydał 130 mln zł, otrzymywał pomoc liczoną od realnych nakładów. Teraz będzie ona naliczana od maksymalnej wielkości, określonej w zezwoleniu. Istotną zmianą w przepisach jest również możliwość obniżenia - na wniosek inwestora - wymaganego w zezwoleniu poziomu zatrudnienia o maksymalnie 20 proc., jeżeli przedsiębiorca udowodni, że mniejsza od deklarowanej ilość nowych miejsc pracy wynika z obiektywnych czynników.
W Polsce działa 14 specjalnych stref ekonomicznych. Maksymalna wielkość pomocy publicznej w nich zależy od regionu. Dla województw: lubelskiego, podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, opolskiego, świętokrzyskiego, małopolskiego, lubuskiego, łódzkiego i kujawsko-pomorskiego jest to 50 proc. kwalifikowanych nakładów, w pozostałych regionach 40 proc., w Warszawie 30 proc. Małe firmy mogła liczyć na pomoc wyższą o 20 proc., średnie o 10 proc.
Od początku istnienia stref do połowy ubiegłego roku inwestorzy zainwestowali w nich łącznie ponad 51,2 mld zł, tworząc ponad 151,8 tys. nowych miejsc pracy i utrzymując 46,1 tys. już istniejących. Wydano 1132 ważne zezwolenia na działalność w SSE. Liderem jest Katowicka SSE, gdzie 178 inwestorów wydało w sumie blisko 13 mld zł, tworząc ponad 35 tys. nowych miejsc pracy i utrzymując 6 tys. istniejących.