• Jak skutecznie zabezpieczyć należności w obrocie gospodarczym w sektorze małych i średnich firm?
- Powszechnym błędem jest podpisywanie umów z osobami, które słownie deklarują, że są uprawnionymi przedstawicielami jakiejś firmy, ale nie przedstawiają żadnego dokumentu, który to potwierdza: ani pełnomocnictwa, ani wyciągu z KRS-u itp. Potem często okazuje się, że taka osoba w ogóle nie była uprawniona do reprezentowania kontrahenta. W takich okolicznościach skuteczność działań windykacyjnych będzie zdecydowanie niższa, a w skrajnych przypadkach uzyskanie zapłaty niemożliwe.
• Na czym polega podstawowe zabezpieczenie?
- Z pewnością warto sprawdzić, z jakiego majątku dłużnika przedsiębiorca będzie dochodził zaspokojenia roszczeń, gdyby ten nie uregulował należności dobrowolnie. Negatywna odpowiedź powinna skłaniać do ponownego przemyślenia kwestii: czy zgoda na odraczanie płatności nie jest obarczona zbyt dużym ryzykiem.
• Kiedy należy stosować zabezpieczenia wekslowe?
- Warto rozważyć, czy dane zabezpieczenie nie spowoduje, że wprawdzie będziemy bardziej bezpieczni, ale za to nikt nie będzie chciał z nami handlować. Zbyt rygorystyczne wymogi bezpieczeństwa mogą się bowiem okazać nie do przyjęcia dla kontrahentów.
Jednym z często spotykanych zabezpieczeń jest weksel in blanco. W praktyce wekslem zabezpiecza się z reguły większe należności - rzędu co najmniej kilkunastu tysięcy złotych. Weksel umożliwia dość szybkie uzyskanie sądowego nakazu zapłaty, który jest natychmiast wykonalny. Oznacza to, że w krótkim czasie możemy ściągnąć z kont dłużnika (np. przez komornika) należne nam kwoty, choćby dłużnik sprzeciwiał się nakazowi, a sam spór w sądzie miał trwać latami.
• W jaki sposób można poszerzyć możliwości uzyskania przez wierzyciela zapłaty?
- Najprostszym rozwiązaniem jest uzyskanie możliwości dochodzenia należności od większego kręgu osób. Popularną metodą tego swoistego poszerzenia kręgu dłużników jest uzyskanie poręczenia od osoby trzeciej. Dzięki poręczeniu wierzyciel uzyskuje możliwość dochodzenia nawet całej należności od poręczyciela, a nie tylko od dłużnika głównego.
Poręczenie jest powszechnie stosowane przy zaciąganiu kredytów zarówno biznesowych, jak i konsumpcyjnych (np. przy zakupach na raty). Szczególnym rodzajem poręczenia jest poręczenie wekslowe tzw. awal, dzięki któremu wierzyciel zyskuje możliwość dochodzenia należności od poręczyciela na takich samych zasadach jak od dłużnika wekslowego.
• Czy hipoteka jest optymalnym rodzajem zabezpieczenia?
- Należycie ustanowiona hipoteka daje niemal całkowitą pewność co do uzyskania przez wierzyciela jego należności. Ten sposób zabezpieczenia należności jest dość skomplikowany i kosztowny (ustanowienie hipoteki wymaga aktu notarialnego i wpisu w księdze wieczystej). Dlatego jest on stosowany tylko w przypadku należności liczonych w setkach tysięcy zł.
Fot. Wojciech Górski
Maciej Panfil, ekspert w zakresie obrotu pieniężnego, właściciel kancelarii prawniczej Maciej Panfil i Partnerzy
Rozmawiał Krzysztof Polak