Obowiązki dotyczące odzysku i recyklingu opakowań przez niektóre grupy przedsiębiorców zostały wprowadzone w 2002 roku. Wynikają z przepisów ustawy z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. nr 63, poz. 639 z późn. zm.). Na podstawie tych przepisów ustawowych działają w kraju również organizacje odzysku.
Obecnie działa 37 organizacji odzysku. Zajmują się organizowaniem, zarządzaniem lub prowadzeniem przedsięwzięć związanych z odzyskiem. Głównie jest to działalność polegająca na recyklingu odpadów. Niekiedy prowadzą także edukację ekologiczną. Po zawarciu umowy pomiędzy organizacją odzysku a przedsiębiorcą, na którym ciąży obowiązek odzysku, taki prawny ciężar przechodzi na organizacje odzysku.
Zgodnie z ustawą każdy importer, wytwórca produktów, przedsiębiorca pakujący wyroby wytworzone przez innego przedsiębiorcę i wprowadzający te towary na rynek wraz z opakowaniami oraz sprzedawca, w zasadzie właściciel sklepu wielkopowierzchniowego, jest zobowiązany do uiszczania od 2002 roku opłat produktowych. Jest ona uiszczana, jeżeli przedsiębiorca nie uzyska odpowiednich limitów odzysku opakowań. Istnieje jednak ustawowa możliwość uniknięcia płacenia opłat produktowych. Warunkiem jest poddanie recyklingowi odpowiedniej masy opakowań wprowadzonych przez przedsiębiorcę na rynek w danym roku, i rozliczenie się z nich przed urzędem marszałkowskim. Można to organizować samodzielnie. Można tego typu obowiązki odpłatnie przekazać organizacjom odzysku.
O ile jeszcze w 2002 roku przedsiębiorcy łącznie zapłacili około 12 mln zł z tytułu opłat produktowych, o tyle już w 2005 roku wynosiły tylko 2,5 mln zł. Do tej kwoty należy jeszcze - jak informuje Ministerstwo Środowiska - dodać około 10,5 mln zł. Jest to kwota opłat produktowych wpłacona wraz z odsetkami przez przedsiębiorców, którzy nie wywiązali się z obowiązku ustawowego, w terminie do 31 marca następującego po danym roku rozliczeniowym. Mimo tej dodatkowej sumy wpływy z opłat produktowych zmniejszają się. A przedsiębiorstwa mniej płacą. Jest to w dużej mierze zasługa poddania z roku na rok coraz większej masy opakowań recyklingowi. Coraz więcej przedsiębiorców przekazuje także swoje obowiązki organizacjom odzysku.
Andrzej Okrasiński