Bariery hamujące rozwój przedsiębiorczości

Gazeta Prawna przeanalizowała przepisy utrudniające prowadzenie działalności gospodarczej. Przedsiębiorcom najbardziej dają się we znaki przepisy podatkowe, wysokie koszty oraz przepisy gospodarcze związane z rozpoczęciem działalności i jej dalszym prowadzeniem. Dzisiaj prezentujemy te przepisy oraz pokazujemy, jak je zmienić.

Jak to zmienić:
- wprowadzić do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasadę tzw. jednego okienka.
Przedsiębiorca będący osobą fizyczną mógłby załatwić wszystkie sprawy związane z wpisem do ewidencji działalności gospodarczej u jednego urzędnika w ciągu miesiąca, a nie kilku miesięcy. Składałby u niego wniosek o wpis do ewidencji gospodarczej oraz formularze dotyczące nadania mu numeru REGON, aktualizacji numeru NIP oraz zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego.

Jak poprawić ustawę: należy jak najszybciej znowelizować ustawę o swobodzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 r. (Dz.U. nr 173, poz. 1807 ze zm.).

Katarzyna Urbańska
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan

Uważam, że zasada jednego okienka w Polsce musi zostać wprowadzona jak najszybciej. Powinna polegać na tym, że w jednym miejscu przedsiębiorca dopełnia wszystkich formalności, bez zbędnej biurokracji i najlepiej przy wykorzystaniu, Internetu i aktywnych formularzy. Do opracowania nowej procedury rejestracyjnej warto wykorzystać wzorzec irlandzki, który polega na informowaniu o prowadzeniu jej przy wykorzystaniu internetu i aktywnych formularzy, a nie na zgłaszaniu jej. W ten sposób przedsiębiorca również występowałby do urzędu skarbowego i do ubezpieczeń społecznych.



Jak to zmienić:
- obniżyć wysokość składek na ubezpieczenie społeczne.
W Polsce są najwyższe w Europie składki na ubezpieczenie społeczne. Obecnie składka rentowa wynosi 13,00 proc. podstawy wymiaru. Wysokość ta powinna być radykalnie obniżona, gdyż tylko w ten sposób koszty pracy ulegną obniżeniu.

Paweł Wojciechowski
były minister finansów, ekspert ubezpieczeniowy

Proponowana przez Ministerstwo Finansów obniżka wysokości składki o 3 proc. nie przyniesie żadnych zmian na rynku pracy. Budżet bowiem straci na tej operacji około 20 mld zł, zaś pracodawcy nawet tego nie zauważą. Dodatkowo warto się zastanowić, co z ubezpieczeniem chorobowym i składką zdrowotną. Jeśli się bowiem wszystkie obciążenia zsumuje, to pracodawcy po prostu nie opłaca się tworzyć nowych miejsc pracy.

Jak poprawić ustawę: należy zmienić art. 22 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r., nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

Jak to zmienić:
- wprowadzić możliwość czasowego zawieszenia opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie wyróżnia sytuacji przerw, czasowego czy krótkotrwałego zaprzestania prowadzenia działalności. Są to pojęcia potoczne, a nie prawne.

Barbara Stępień-Zaborska
dyrektor departamentu ubezpieczeń społecznych i składek w Centrali ZUS

Ubezpieczony może się wyrejestrować i nie płacić składek, jeśli faktycznie nie wykonuje w tym czasie żadnych czynności związanych z działalnością. Należy jednak pamiętać, że wyrejestrowanie z ubezpieczeń nie może być zgłaszane nagminnie (co wynika z obowiązku prowadzenia działalności w sposób zorganizowany i ciągły, wypływającego z przepisów o działalności gospodarczej) oraz musi wynikać z faktycznego zaprzestania działalności. Powodem może być na przykład sezonowość prowadzącej działalności, zdarzenia losowe.

Jak poprawić ustawę: należy zmienić art. 36 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

Jak to zmienić:
- ułatwić korzystanie z dogodnych odpisów amortyzacyjnych.
Od 1 stycznia 2007 r. zlikwidowano tzw. dużą amortyzację. Pozwalała ona na odpisanie w pierwszym roku podatkowym 30 proc. wartości początkowej niektórych fabrycznie nowych środków trwałych. Tę 30-proc. amortyzację zastąpiła amortyzacja, z której mogą korzystać tzw. mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający działalność. Jednorazowy odpis nie może przekroczyć równowartości 50 tys. euro. Z nowych przepisów nie mogą korzystać podatnicy, którzy prowadzili działalność samodzielnie lub jako wspólnicy oraz tacy, u których sprzedaż przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartość 800 tys. euro.

Rafał Szymkowiak
partner w Kancelarii dr Krystian Ziemski & Partners

30-proc. odpis amortyzacyjny był jedną z nielicznych jasnych i prostych ulg dla przedsiębiorców, a zarazem skutecznym narzędziem stymulującym inwestycje w nowe środki trwałe. Obecne zasady amortyzacji mogą natomiast zachęcać do tworzenia nowych firm będących małymi przedsiębiorcami oraz dokonywania zakupów środków trwałych wyłącznie w celu kreowania kosztów podatkowych.

Jak poprawić ustawę: przywrócić 30-proc. odpis amortyzacyjny, czyli poprzednie brzmienie art. 22k ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) i art. 16k ustawy o CIT (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).

Jak to zmienić:
- wprowadzić neutralny VAT.
Cała gama przepisów ustawy o VAT narusza zasadę jego neutralności dla przedsiębiorców. Tymczasem podatek ten powinien obciążać ostatecznego odbiorcę usługi czy towaru, a nie firmę.

Tomasz Olkiewicz
partner w MDDP Michalik, Dłuska, Dziedzic i Partnerzy

Zasadę neutralności naruszają wszystkie przepisy ograniczające prawo do odliczenia VAT powodujące, że podatek jest dla firmy kosztem. Do nich można zaliczyć regulacje ograniczające np. prawo do odliczenia VAT w przypadku zakupu paliwa i samochodów, czy wszelkie przepisy dotyczące opóźnienia prawa do odliczenia. Ewidentnym przykładem może być uzależnienie odliczenia od otrzymania towaru. Neutralność VAT naruszają procedury zwrotu podatku przedsiębiorstwom zagranicznym. Często firmy takie w ogóle nie mogą odzyskać VAT.

Jak poprawić ustawę: dokonać takich zmian w ustawie o VAT, np. w art. 86 ust. 3 i art. 86 ust. 12, które zapewnią firmom pełne odliczenie podatku naliczonego.

Jak to zmienić:
- zlikwidować opodatkowanie darowizn.
Przez opodatkowaną dostawę towarów rozumie się m.in. przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego. Chodzi zwłaszcza o przekazania na rzecz m.in. pracowników oraz wszelkie przekazania towaru bez wynagrodzenia. Od takich dostaw trzeba zapłacić VAT.

Roman Namysłowski
menedżer w Ernst & Young

Artykuł 7 ust. 2 nie daje firmom komfortu, gdyż w większości przypadków organy skarbowe inaczej rozumieją zakres stosowania tego przepisu niż podatnicy czy doradcy podatkowi. Z ostrożności większość przedsiębiorstw odprowadza więc VAT i jeżeli jest to kwota znacząca, próbuje w jakiś sposób ją odzyskać. Podatek jest wysoki, gdyż art. 29 ust. 1 określający podstawę opodatkowania nie uwzględnia stopnia zużycia przez przedsiębiorcę przekazanego sprzętu i odnosi się do jego wartości historycznej. Zgodnie z przepisami unijnymi powinien odwoływać się do wartości bieżącej.

Jak poprawić ustawę: zmienić art. 29 ust. 10 ustawy o VAT przez przyjęcie za podstawę opodatkowania realnej wartości towaru (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).

Jak to zmienić:
- znowelizować przepisy o czasie pracy.
Przedsiębiorcy opowiadają się m.in. za wprowadzeniem do kodeksu pracy definicji dnia wolnego od pracy. Mają bowiem trudności z ustaleniem, co jest dobą pracowniczą.

Marcin Wojewódka
radca prawny z Wojewódka Pabisiak Kancelaria Radców Prawnych

Problem ten ujawnia się szczególnie w przypadku pracowników zatrudnionych w tzw. ruchu ciągłym, czyli wówczas, gdy z uwagi na wymogi technologiczne produkcji niezbędne jest świadczenie pracy przez całą dobę przez siedem dni w tygodniu. Z przepisów prawa pracy nie wynika jasno, kiedy dla takiego pracownika rozpoczyna się dzień wolny od pracy.

Jak to zmienić:
- uprościć procedury uchwalania planów zagospodarowani przestrzennego.
Obecnie plany posiada 20 proc. terenów miejskich. Jeszcze gorzej sytuacja wygląda na terenach wiejskich. Należy przygotować przepisy, które uproszczą procedury uchwalania planów.

Hubert Izdebski
profesor Uniwersytetu Warszawskiego

Dzisiaj mamy zbyt długie procedury uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego, które nie są spójne z planami finansowymi gminy oraz nie ma przejrzystej wizji rozwoju gmin. Z tego względu dobrym rozwiązaniem jest skrócenie procedur uchwalania planów oraz ograniczenie możliwości składania protestów przez mieszkańców. Niestety, projekt nowelizacji ustawy przygotowany przez Ministerstwo Budownictwa nie rozwiązuje kwestii powiązania planowania przestrzennego z planowaniem finansowym. Jeżeli gmina uchwali plan, to powinna wiedzieć, skąd wziąć środki na przewidzianą w nim budowę infrastruktury.

Jak poprawić ustawę: znowelizować przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. nr 80, poz. 717).

Jak to zmienić:
- uprościć procedury związane z uzyskaniem pozwolenia na budowę.
Największą bolączką inwestora jest 65-dniowy termin, w którym starosta wydaje pozwolenie na budowę. W praktyce termin ten jest jednak przedłużany.

Należy skrócić termin do uzyskania pozwolenia na budowę. Przede wszystkim ograniczyć obowiązek uzyskiwania pozwolenia na budowę jedynie do sytuacji, gdy działka, na której ma się znajdować inwestycja, nie jest objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego bądź obszar oddziaływania obiektu wykracza poza granice działki lub budowa obiektu wymaga uprzedniej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia.

Andrzej Dobrucki
wiceprezes Krajowej Rady Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa

Uważamy, że kierunki zmian w prawie budowlanym, które zostały przedstawione przez Ministerstwo Budownictwa, idą w dobrym kierunku. Na aprobatę zasługuje pomysł skracania procedur rozpoczynania inwestycji. Sprawdzi się jednak wówczas, gdy zwiększy się liczba miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Kwestią dyskusyjną pozostaje opłata legalizacyjna samowoli budowlanych, jak również wprowadzenie nowej jednostki nadzoru budowlanego.

Jak poprawić ustawę: zmienić art. 35 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

autor zbiorowy:
Marcin Musiał, Bożena Wiktorowska, Iza Rakowska, Łukasz Sobiech, Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz