Niektóre firmy celowo dokonują odpisów należności o dużym prawdopodobieństwie ściągalności, gdyż chcą wykazać w sprawozdaniu zysk mniejszy od faktycznie osiągniętego.
Wycena bilansowa należności wymaga aktualizacji ich wartości. Należy więc dokonać odpowiednich odpisów w przypadkach, gdy zachodzi niebezpieczeństwo, że firma nie otrzyma tych należności. Przykładowo, gdy kontrahent został postawiony w stan upadłości. Zdarza się, że w przypadku, gdy występują przesłanki dokonania odpisu aktualizacyjnego należności, księgowi ich nie tworzą.
Tworzenie odpisów
Jednak jak twierdzi Przemysław Orlonek, menedżer w dziale audytu w firmie Ernst & Young, zdarzają się również sytuacje odwrotne. Spółki tworzą odpisy aktualizujące należności, co do których istnieje duże prawdopodobieństwo ściągalności bądź nawet na należności spłacone po końcu okresu, na który bilans powstał.
- Jeżeli zdarzenia po dacie bilansowej dają taką wiedzę, wówczas nie ma konieczności tworzenia odpisów - wyjaśnia nasz rozmówca.
Dodaje on, że takie podejście (zaniżanie wartości aktywów) jest kuszące w przypadku, gdy spółka może sobie pozwolić na rozpoznanie dodatkowych kosztów z uwagi na osiągnięty satysfakcjonujący wynik. W następnym, gorszym wynikowo okresie - według naszego eksperta - spółka powołując się na art. 35c ustawy o rachunkowości, w przypadku ustania przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego wartość aktywów, zwiększa wartość aktywów rozpoznając przychody z tego tytułu.
Liczy się wiarygodność
- Takie podejście jest niezgodne ze sztuką rachunkowości i nie odzwierciedla prawidłowo rzeczywistości - ostrzega Przemysław Orlonek.
Dokonując wyceny, spółki opierają się często na szacunkach. Zawsze jednak powinny mieć na uwadze główny cel, jakim jest wiarygodna wycena posiadanych aktywów.
Brak odpisów
Niedopuszczalna jest również odwrotna sytuacja, w której nie są dokonane odpisy aktualizujące, gdy występują do tego przesłanki. Artykuł 35 b ustawy o rachunkowości wyraźnie określa takie przesłanki. Odpisy należy dokonać przykładowo w przypadku, gdy dłużnik został postawiony w stan likwidacji lub upadłości, a także gdy należności są kwestionowane przez dłużnika.
Agnieszka Pokojska