W rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy określono szereg zdarzeń, z tytułu których pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia z tytułu zdarzeń losowych, czyli urlopy okolicznościowe.
Pracownik z okazji swojego ślubu ma prawo do 2 dni zwolnienia od pracy. W przypadku zawierania kolejnego małżeństwa przysługuje mu także uprawnienie do 2 dni urlopu okolicznościowego.
Na podstawie par. 15 tego rozporządzenia pracownik powinien otrzymać od pracodawcy:
• 2 dni zwolnienia – w przypadku ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
• 1 dzień – w przypadku ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Ustawodawca wyczerpująco określił więc katalog zdarzeń losowych i rodzinnych, z tytułu których przysługuje urlop okolicznościowy. Nie ma jednak przeszkód prawnych, aby konkretny pracodawca na podstawie porozumienia z przedstawicielami związków zawodowych albo w przypadku ich braku, z przedstawicielami pracowników ustalił szerszy katalog zdarzeń uprawniających do urlopu okolicznościowego. Możliwe jest także ustalenie dłuższego okresu zwolnienia. Ważne jest, aby uregulowania nie były mniej korzystne dla pracowników niż zapisy w rozporządzeniu, gdyż na podstawie art. 18 par. 1 i 2 k.p. postanowienia takie będą nieważne z mocy prawa.
Mimo iż zapisy rozporządzenia są dość jasno sformułowane, to jednak praktyczna ich interpretacja budzi niekiedy wątpliwości. Wystarczy podać przypadek powtórnego wstąpienia w związek małżeński, zwłaszcza z tą samą osobą, czy też zawarcia ślubu kościelnego np. rok po ślubie cywilnym.
Pierwsze małżeństwo
Najprostszy jest przypadek, gdy pracownik zawiera pierwsze małżeństwo. Wówczas jest jasne, że przysługuje mu prawo do dwóch dni urlopu okolicznościowego. Wniosek pracownika o udzielenie dwóch dni zwolnienia nie musi obejmować dni następujących po sobie – może to być np. dzień poprzedzający ślub i dzień po nim. Istotne jest tylko to, by wnioskowane dni zwolnienia były związane ze ślubem.
Może się zdarzyć, że pracownik po rozwodzie po jakimś czasie zawiera nowy związek małżeński. W takim przypadku urlop okolicznościowy przysługuje na analogicznych zasadach jak przy okazji pierwszego ślubu pracownika. Przysługują mu więc dwa dni zwolnienia od pracy. Wszelkie interpretacje wychodzące z założenia, że zakład pracy już raz udzielił zwolnienia z okazji ślubu są bezpodstawne.
Ponowny ślub z tą samą osobą
W praktyce zdarzają się śluby zawierane ponownie między tymi samymi rozwiedzionymi już małżonkami. W takim przypadku powstaje wątpliwość, czy z tytułu ponownego ślubu pomiędzy tymi samymi osobami zakład pracy musi udzielić 2dniowego urlopu okolicznościowego (już raz udzielono z tego tytułu zwolnienia). Należy jednak uznać, że i w takim przypadku urlop okolicznościowy przysługuje – podobnie zresztą jak przy narodzinach kolejnego dziecka. Argument, że już przecież raz pracownik skorzystał z urlopu okolicznościowego, nie ma podstaw, które wynikałyby z rozporządzenia czy też kodeksu pracy.
W urzędzie i w kościele
Zdarzają się sytuacje, kiedy ślub kościelny następuje po np. roku od terminu ślubu cywilnego. Co wtedy? Pracownicy występują w takich przypadkach z żądaniem ponownego udzielenia urlopu okolicznościowego z okazji ślubu. Argumentują, że jest to kolejny ślub i przysługują im następne dwa dni zwolnienia. Jednak w takich sytuacjach należy uznać, że pracownik może wykorzystać zwolnienie tylko raz. Ważna jest bowiem data ślubu potwierdzona aktem zawarcia małżeństwa i odpis takiego aktu stanowi uzasadnienie udzielenia urlopu okolicznościowego.
URLOP Z OKAZJI ŚLUBU
• Pierwszy ślub
– 2 dni zwolnienia
• Kolejny ślub
– 2 dni zwolnienia
• Ponowny ślub z byłym małżonkiem
– 2 dni zwolnienia
• Ślub kościelny zawierany kilka miesięcy po cywilnym
– 2 dni zwolnienia, ale tylko z tytułu jednego ślubu
Podstawa prawna
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. z 1996 r. nr 60, poz. 281).
Robert Chmielewski