Formy organizacyjnoprawne działalności gospodarczej na Łotwie reguluje kodeks handlowy, który wszedł w życie 2 stycznia 2001 r. Osoba zainteresowana prowadzeniem przedsiębiorstwa ma do wyboru kilka form prawnych dla swego przedsięwzięcia. Najpopularniejsza wśród małych i średnich przedsiębiorców jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (SIA).
Rejestracja spółki
Do zarejestrowania spółki wymagany jest wpis do państwowego Rejestru Przedsiębiorców.
W przypadku firm jednoosobowych prowadzonych przez osoby fizyczne istnieje obowiązek wpisu do Rejestru Handlowego, jeżeli ich roczny obrót przekracza 200 000 LVL (ok. 370 000 USD) lub jeśli roczny obrót przedsiębiorcy przekracza 20 000 LVL (ok. 37 000 USD) i zatrudnia on jednocześnie więcej niż pięciu pracowników. Osoba fizyczna może też złożyć wniosek o wpis do Rejestru Handlowego dobrowolnie, nie spełniając wspomnianych kryteriów, jeśli tylko jest wpisana do Rejestru Przedsiębiorców. W zgłoszeniu należy podać:
• imię, nazwisko, kod osobisty (PESEL) oraz miejsce zamieszkania przedsiębiorcy,
• firmę przedsiębiorcy,
• adres (siedzibę),
• rodzaj działalności gospodarczej.
Znacznie więcej formalności muszą załatwić przedsiębiorcy rejestrujący spółki kapitałowe (z o.o. i SA). Do Rejestru Przedsiębiorców Republiki Łotewskiej trzeba złożyć:
• w terminie sześciu miesięcy od podpisania umowy założycielskiej zgłoszenie spółki do Rejestru Handlowego (podpisują je wszyscy założyciele),
• umowę założycielską, statut,
• zaświadczenie bankowe o opłaceniu kapitału zakładowego (jeśli kapitał zakładowy lub jego część została opłacona gotówką),
• dokumenty, które potwierdzają wartość każdego wkładu rzeczowego (jeżeli został wniesiony aport),
• pisemną zgodę każdego członka rady nadzorczej na jego wybór, o ile w spółce jest rada nadzorcza
• pisemną zgodę każdego członka zarządu na jego wybór,
• notarialnie poświadczone wzory podpisów członków zarządu,
• zawiadomienie przez zarząd o adresie (siedzibie) spółki,
• potwierdzenie z banku o wniesieniu opłaty skarbowej za rejestrację spółki,
• potwierdzenie wpłaty za publikację ogłoszenia w gazecie Latvijas Vestnesis (www.lv-laiks.lv.).
Filia i przedstawicielstwo
Zezwolenie na otwarcie przedstawicielstwa firmy zagranicznej wydaje Rejestr Przedsiębiorców Republiki Łotewskiej. W celu otrzymania go firma powinna złożyć wypełniony kwestionariusz, decyzję firmy (organizacji) zagranicznej o otwarciu przedstawicielstwa wraz z wykazem władz przedstawicielstwa, poświadczony notarialnie dokument potwierdzający rejestrację firmy macierzystej, jeżeli taki dokument jest wymagany w kraju podmiotu zakładającego przedstawicielstwo. Opłata skarbowa wynosi ok. 40 USD, natomiast opłata za przedłużenie lub zmianę okresu działalności i wniesienie zmian do statutu ok. 100 USD.
Listę i formularze dokumentów potrzebnych do rejestracji przedsiębiorcy można znaleźć na stronach:
www.ur.gov.lv – Łotewskiego Rejestru Przedsiębiorców
www.liaa.gov.lv – Łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju
Filia powinna być zarejestrowana jako płatnik podatków w Republice Łotewskiej i w Rejestrze Przedsiębiorców Republiki Łotewskiej. Opłata za założenie oddziału (filii) z prawem prowadzenia działalności gospodarczej wynosi ok. 800 USD.
Zgodnie z przepisami wprowadzającymi kodeks handlowy przewidziano 30-dniowy termin na analizę zgłoszenia rejestracyjnego. W praktyce trwa to krócej niż 14 dni przy standardowej opłacie, 4 dni robocze w razie wniesienia podwójnej opłaty lub 2 dni robocze przy potrójnej opłacie.
Zachęty dla inwestorów
Problematykę inwestycji zagranicznych na Łotwie reguluje ustawa o inwestycjach zagranicznych w RŁ z 1991 roku oraz ustawa o stosowaniu podatków w wolnych portach i specjalnych strefach ekonomicznych z 2001 roku. Ustawodawstwo łotewskie przewiduje m.in., że inwestorzy zagraniczni mają prawa i obowiązki identyczne jak przedsiębiorcy miejscowi. Mówi ono także, że inwestor zagraniczny ma prawo do zwolnienia z VAT i opłat celnych w odniesieniu do aportu jako składnika inwestycji długoterminowych, kapitałowych oraz dóbr i usług związanych z ich zakupem lub sprzedażą, jak również do eksportu dóbr i usług poza terytorium Łotwy.
Firma joint venture zarejestrowana na Łotwie ma prawo zakupu ziemi w miastach i na wsi, ale pod warunkiem pochodzenia kapitału zagranicznego z kraju, z którym Łotwa podpisała umowę o wzajemnej ochronie i popieraniu inwestycji. Dodatkowym warunkiem jest, by ponad połowa kapitału statutowego (akcji) znajdowała się w posiadaniu obywateli Republiki Łotewskiej.
Dodatkowe zachęty podatkowe dotyczą inwestycji w specjalnych strefach ekonomicznych (SSE) i wolnych portach.
POBYT NA ŁOTWIE
Obywatele krajów EU mogą pozostawać na Łotwie do 90 dni w ciągu sześciu miesięcy w roku. Powyżej 90 dni (licząc od pierwszego wjazdu) należy zarejestrować się w Urzędzie ds. Obywatelstwa i Migracji (tel.: +371 7219664, 7212679 lub 7219645, fax: +371 7219654, www.ocma.gov.lv lub www.pmlp.gov.lv, aad@pmlp.gov.lv), żeby otrzymać pozwolenie na pobyt. Jeżeli ktoś chce zawrzeć umowę o pracę albo być zatrudnionym na podstawie umowy cywilnej (również jako członek zarządu spółki kapitałowej), albo jako samozatrudniony, nie musi mieć pozwolenia na pracę. Rodziny mogą otrzymać pozwolenie na pobyt razem z obywatelem kraju UE lub EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego) niezależnie, czy są obywatelami UE czy nie. Dla obywateli UE pozwolenie na pobyt jest bezpłatne. Nie muszą ubiegać się o zezwolenie na pobyt osoby, które przebywają na Łotwie w celach turystycznych do 90 dni, a także pracownicy sezonowi oraz ci, którzy są zatrudnieni na Łotwie, lecz przebywają w innym kraju UE, do którego wracają przynajmniej raz w tygodniu, oraz osoby przebywające na Łotwie do 6 miesięcy w ciągu roku (licząc od daty pierwszego wjazdu). We wszystkich tych przypadkach trzeba mieć ważny dokument podróży i przebywać na Łotwie ponad 90 dni w ciągu pół roku (licząc od daty pierwszego wjazdu).
WAŻNE ADRESY DOTYCZĄCE ŁOTEWSKIEGO PRAWA
• obrót nieruchomościami – www.zemesgramata.lv (strona internetowa jedynie w języku łotewskim)
• ochrona własności intelektualnej, patenty – Łotewski Urząd Patentowy www.lrpv.lv
• znaki towarowe, wzornictwo przemysłowe, prawa autorskie – ustawa o prawie autorskim www.ttc.lv (no.E-0098)
• przepisy dotyczące konkurencji, łączenia i zakupu firm – ustawa o konkurencji www.ttc.lv (no.E- 0026)
• usługi biznesowe (audyt, księgowość, zagadnienia prawne, cła) – Stowarzyszenie Konsultantów Łotewskich www.lbka.lv
OPŁATY REJESTRACYJNE
• przedsiębiorca jednoosobowy, filia przedsiębiorcy łotewskiego lub filia przedsiębiorcy zagranicznego – 37 USD
• spółka jawna, spółka komandytowa, spółka z o.o. – 185 USD
• spółka akcyjna – 463 USD
Tomasz Pietryga