Rodzaje zastawu
Ustanowienie zastawu może powodować problemy związane z dużym zróżnicowaniem rodzajów tej instytucji prawnej, które funkcjonują w obrocie gospodarczym. Zaliczamy do nich zastaw zwykły (może służyć do zabezpieczenia wierzytelności), zastaw rejestrowy, zastaw na prawach oraz zastaw skarbowy.
Przedmiotem zastawu zwykłego może być wierzytelność istniejąca, przyszła, warunkowa, o odsetki nieprzedawnione, o odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, a także o zwrot nakładów. Przykładowo zastaw może być ustanowiony na akcjach lub obligacjach.
Pobierz wzór umowy ustanawiającej zastaw
Prawo pierwszeństwa
W sytuacji, w której wraz z chwilą ustanowienia zastawu będąca jego przedmiotem rzecz jest już obciążona innym prawem rzeczowym, to zastaw powstały później jest uprzywilejowany względem powstałych wcześniej, czyli korzysta w stosunku do nich z pierwszeństwa. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zastawnik działał w złej wierze. Wówczas powyższy przywilej nie znajdzie zastosowania.
Jan Kowalski jest właścicielem samochodu zakupionego w Niemczech. W celu jego nabycia zaciągnął trzy pożyczki oraz kredyt. Po kilku latach od zakupu zaprzestał spłacania zobowiązań. Wierzyciele wystąpili z żądaniem zapłaty. Roszczenie banku, który udzielił kredytu korzysta z pierwszeństwa przed roszczeniami innych wierzycieli, ponieważ bank zawarł z Janem Kowalskim umowę zastawu.
Należy jednak zwrócić uwagę, że pierwszeństwo przed zastawnikiem mogą mieć podmioty, których wierzytelności są traktowane przez przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w sposób szczególny np. roszczenia, których podstawą są stosunki prawne alimentacyjne.
Zobacz: Umowa darowizny samochodu
Umowa zastawu
Ustanowienie zastawu wymaga zawarcia umowy zastawu pomiędzy właścicielem a wierzycielem oraz wydania rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej. Na wydanie rzeczy osoby trzeciej zgodę wyrazić muszą obie strony. Od wskazanej sytuacji zawarcia umowy przewidziane są określone ustawowo wyjątki. W przypadku, w którym rzecz znajduje się u wierzyciela ustanowienie zastawu możliwe jest dzięki zawarciu jedynie umowy, z pominięciem elementu wydania rzeczy. Stronami umowy zastawu są zastawca będący osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (przykładowo dłużnik) oraz zastawnik (wierzyciel).
Zawierając umowę zastawu należy pamiętać, iż Wierzytelność można także zabezpieczyć zastawem rejestrowym, który regulują odrębne przepisy.