Umowa poręczenia to taka umowa, według której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik go nie spełnił. W stosunku do oświadczenia poręczyciela wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności.
Zawierając umowę poręczenia należy zwrócić uwagę na to, że w sytuacji dokonania poręczenia za dług osoby niemogącej się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, o ile o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć w momencie poręczenia.
Umowa poręczenia pozwala także na poręczenie wierzytelności o charakterze przyszłym, ale do wysokości oznaczonej z góry. W przypadku bezterminowego poręczenie za przyszły dług może zostać dokonane jego cofnięcie w każdym czasie przed jego powstaniem.
Podczas zawierania umowy poręczenia należy uwzględnić również fakt, iż w przypadku opóźnienia ze strony dłużnika ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel ma obowiązek zawiadomienia o tym poręczyciela w trybie niezwłocznym.
Z reguły umowa poręczenia określa termin płatności. Jeżeli jednak nie będzie on oznaczony lub płatność długu uzależniona zostanie od wypowiedzenia, wówczas poręczyciel ma prawo do tego, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty lub z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Z żądaniem takim może wystąpić po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia lub od daty powstania długu (w przypadku długu przyszłego). Brak działania ze strony wierzyciel powoduje wygaśnięcie zobowiązania poręczyciela.
Odpowiedzialność w przypadku umowy poręczenia, o ile w umowie nie postanowiono inaczej, rozkłada się w ten sposób, iż poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Poręczycielowi przysługuje przy tym prawo do podniesienia przeciwko wierzycielowi wszelkich zarzutów, które przysługują dłużnikowi.
Poręczyciel dokonuje potrącenia wierzytelności, która przysługuje dłużnikowi w stosunku do wierzyciela.
Powyższe uprawnienia poręczycielowi przysługują nawet gdyby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela. W przypadku śmierci dłużnika poręczyciel nie ma jednak możliwości, aby powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy znajdujące podstawy w prawie spadkowym.
Zobacz: Na czym polega umowa pożyczki?
Wierzyciel w sytuacji, w której dokonał wyzbycia się zabezpieczenia wierzytelności, ewentualnie środków dowodowych, ponosi w stosunku do poręczyciela odpowiedzialność za szkodę, która z tego powodu powstała.