Co może być źródłem prawa pierwokupu?
Jeżeli prawo to przysługuje na mocy szczególnej ustawy (np. ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawie o partnerstwie publicznoprawnym czy ustawie o specjalnych strefach ekonomicznych) – zastosowanie znajdą właściwe przepisy tych ustaw. W przypadku jednak, gdy sprawa ta nie jest uregulowana przepisami szczególnymi, stosuje się niżej przedstawione zasady. Prawo pierwokupu zastrzec można także w umowie sprzedaży, zamiany, darowizny, czy w umowie spółki. Zastrzeżenie prawa pierwokupu w umowie następuje zazwyczaj przez wprowadzenie do umowy dodatkowej klauzuli.
Zastrzeżenie prawa pierwokupu nieruchomości wymaga w każdym przypadku pod rygorem nieważności zachowania formy aktu notarialnego.
Porównaj: Wzorce w umowach między przedsiębiorcami
Na czym polega prawo pierwokupu?
Prawo pierwokupu zastrzegane np. w umowie sprzedaży rzeczy dla danej osoby, oznacza, iż rzecz, której dotyczy prawo pierwokupu, może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona. Zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu powinien niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o treści umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią. Osoba uprawniona do skorzystania z prawa pierwokupu może z niego skorzystać jedynie w ciągu określonego terminu. Kodeks cywilny określa, że w przypadku, gdy prawo pierwokupu zastrzeżone zostało co do nieruchomości – termin ten wynosi miesiąc, w przypadku zaś, lub innych rzeczy - w ciągu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży (oczywiście gdy nie zastrzeżono innych terminów). Jeżeli uprawniony skorzysta z prawa pierwokupu, umowa sprzedaży, jaka miała być zawarta między zobowiązanym a osobą trzecią zostaje zawarta między uprawnionym a zobowiązanym (chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej).
Polecamy serwis Mała firma
W jaki sposób uprawniony do pierwokupu może z prawa tego skorzystać?
Aby skorzystać z przysługującego prawa do pierwokupu należy złożyć odpowiednie oświadczenie woli zobowiązanemu. Jak powinno wyglądać oświadczenie woli o skorzystaniu z prawa pierwokupu? W przypadku przedmiotów, których sprzedaż nie wymaga zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu można wyrazić w dowolnej formie, o ile strony w umowie nie wprowadziły innego wymogu co do formy złożenia takiego oświadczenia. Jedynym obostrzeniem w tym przypadku będzie to, aby oświadczenie to było wyrażone w taki sposób, aby nie było wątpliwości, iż uprawniony wykonuje swoje prawo. W określonych przypadkach oświadczenie to powinno być złożone w szczególnej formie - wówczas jeżeli jej zachowania wymaga sprzedaż przedmiotu objętego prawem pierwokupu.
Strony w umowie sprzedaży zastrzegły prawo pierwokupu samochodu osobowego na rzecz Firmy X, nie wprowadzając innych dodatkowych zastrzeżeń. Strona zobowiązana z prawa pierwokupu postanowiła zbyć samochód osobie trzeciej, o czym poinformowała uprawnioną z tytułu prawa pierwokupu Firmę X przesyłając zawartą z osobą trzecią umowę i wzywając uprawnioną Firmę X do złożenia oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu. Uprawniona Firma X dnia następnego po upływie miesiąca od otrzymania zawiadomienia, złożyła oświadczenie, iż zamierza skorzystać z prawa pierwokupu. Czy Firma X nabyła samochód w wykonaniu prawa pierwokupu? Nie. Niestety, strony nie określiły w umowie terminu, w ciągu którego należało skorzystać z prawa pierwokupu, zatem zastosowanie znalazł 7 dniowy termin określony w ustawie.