Użytkowanie
Użytkowanie jest jednym z ograniczonych praw rzeczowych. Zgodnie z art. 252 kodeksu cywilnego użytkowanie oznacza prawo do używania i pobierania pożytków z rzeczy. Zgodnie z art. 265 § 2 kodeksu cywilnego przedmiotem użytkowania mogą być również prawa – w tym wypadku chodzi o prawa zbywalne.
Jednym z takich praw jest udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Możliwość ustanowienia prawa użytkowania na udziale dopuszcza kodeks spółek handlowych, który w treści art. 187 § 1 kodeksu spółek handlowych mówi o ustanowieniu użytkowania na udziale.
Zobacz serwis: Spółki
Sposób ustanowienia użytkowania
Sposób ustanowienia użytkowania na udziale spółki z ograniczoną odpowiedzialnością określa art. 265 § 3 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa. W świetle tego ustanowienie użytkowania będzie przebiegało w takim sam sposób, jak zbycie udziału.
Zgodnie z art. 180 kodeksu spółek handlowych czynność ustanawiająca użytkowanie powinna być dokonana w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Względem spółki skuteczność objęcia udziału ograniczonym prawem rzeczonym, jakim jest użytkowanie, wymaga również zawiadomienia spółki. Zgodnie z art. 187 § 1 kodeksu spółek handlowych o przejściu udziału, jego części lub ułamkowej części udziału na inną osobę oraz o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału zainteresowani zawiadamiają spółkę, przedstawiając dowód przejścia bądź ustanowienia zastawu lub użytkowania.
Zobacz serwis: Prawo dla firm
Uprawnienia użytkownika
Sporną kwestią w doktrynie pozostają uprawnienia, jakie z udziału otrzymuje użytkownik. Na wstępie należy przypomnieć o podziale uprawnień wynikających z udziału (także i akcji) na prawa majątkowe (np. prawo do dywidendy) oraz na prawa korporacyjne (np. prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników, prawo głosu, prawo przeglądania dokumentów).
Wątpliwości nie ma co do kwestii korzystania przez użytkownika z praw majątkowych. Dywidenda stanowi pożytek z prawa, jakim jest udział w spółce. W tej kwestii zatem należy przyjąć, iż użytkownik jest uprawniony do pobierania dywidendy. Skuteczna egzekucja tego uprawnienia wiąże się jednak ze zgłoszeniem faktu obciążenia udziału ograniczonym prawem rzeczowym spółce.
W przypadku praw korporacyjnych kwestia jest bardziej skomplikowana. Zgodni z art. 187 § 2 kodeksu spółek handlowych umowa spółki może przewidywać prawo użytkownika i zastawnika do głosowania.
Użytkownik może wykonywać prawo głosu jeżeli taką możliwość przewiduje umowa spółki.