Kapitał zakładowy dzieli się na udziały, rozumiane jako cząstki kapitału zakładowego, których suma daje przewidzianą w umowie wysokość kapitału zakładowego spółki. Z udziałem związane są uprawnienia i obowiązki majątkowe i korporacyjne wspólników wynikające z udziału w spółce, w tym również dodatkowe świadczenia na rzecz spółki.
Udział w majątku spółki jest uzewnętrzniany z momentem zbycia czy umorzenia udziału. Udział jest prawem zbywalnym, ale umowa może ograniczyć zbywanie udziałów, przy czym nie może wyłączyć tego prawa całkowicie. Zbywalność może być ograniczona na określony czas lub można uzależnić zbywanie od określonych cech wspólnika nabywającego udział.
Polecamy: Dziedziczenie udziałów w spółce z o.o.
Minimalna wysokość kapitału zakładowego w sp. z o.o. wynosi 50 000 zł, przy czym może być on oznaczony widełkowo, spółka może być wpisana do KRS jeśli minimalna wysokość kapitału została pokryta. Cały kapitał zakładowy musi zostać pokryty przed wpisem do KRS, zaś oświadczenie wszystkich członków zarządu o pokryciu jest integralną częścią wniosku o wpis. Pokrycie może być w gotówce, zarówno walutą polską, jak i obcą, przy czym w przypadku waluty obcej należy określić stosunek kursu NBP z dnia zawarcia umowy spółki. Może zostać pokryty także aportem np. udziałami lub akcjami innej spółki, w takim przypadku jednak musi być wpisana osoba wspólnika wnoszącego aport, przedmiot każdego aportu oraz ilość objętych w zamian za wniesiony aport udziałów.
Przedmiotem aportu mogą być jedynie zbywalne prawa majątkowe, np.:
- prawa i rzeczy przenoszone na własność oraz jako ograniczone prawa rzeczowe;
- grunty, budynki, maszyny;
- patenty, koncesje, licencje, prawa własności intelektualnej;
- trwałe nakłady inwestycyjne (realizowane inwestycje przy zachowaniu wymogów formalnych);
- przedsiębiorstwo, oraz prawo korzystania z przedsiębiorstwa (w tym z przedsiębiorstwa innej spółki handlowej);
- użytkowanie nieruchomości ustanowione dla spółki na czas trwania spółki;
- wierzytelności przysługujące wspólnikom wobec spółki, ale tylko wtedy, gdy umowa tak stanowi;
Aporty wnoszone za wkłady mogą być w zasadzie niedoszacowane. Jeśli wartość będzie znacznie zawyżona, w stosunku do ich wartości zbywczej, wówczas powstaje zobowiązanie solidarne wspólnika wnoszącego taki aport i członka zarządu do zwrotu spółce różnicy między wartością zbywczą pokrytego udziału, a jego wartością rzeczywistą. Jeśli wartość ta nie zostanie zwrócona, a zarząd w ciągu jednego roku nie wystąpi o zwrot, to każdy ze wspólników może wystąpić o to z powództwem.
Aporty wnosi się według ich rzeczywistej wartości z dodatkowym uwzględnieniem ich wartości użytkowej dla spółki tzn. nie można wnosić do sp. z o.o. rzeczy nieużytecznych dla spółki, a jeśli takowe zostaną wniesione, to mogą zostać potraktowane jako aporty przeszacowane.
Uważa się, że wkład został wniesiony jeżeli przedstawiono go do wyłącznej dyspozycji zarządu spółki, zaś wspólnik wnoszący wkład traci możliwość sprawowania kontroli nad tym wkładem.
Jeżeli umowa nie określa komu można sprzedać udział, to o zbyciu udziału decyduje zarząd spółki, chyba że umowa nic nie mówi na temat ograniczeń w zbywaniu udziałów.
Udziały mogą być równe i nierówne – decyduje o tym umowa. Gdy udziały są równe to wspólnik może mieć większą ilość udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć tylko jeden udział, oznacza to, że udziały mogą być nierówne. Umowa może jednak określać, że każdy wspólnik ma jeden udział o równej wartości nominalnej.
Udziały mogą być zwykłe lub uprzywilejowane – jeśli wspólnicy chcą uprzywilejować wspólników, to musi to zostać wskazane w umowie poprzez wskazanie czy obejmowane udziały są zwykłe czy uprzywilejowane. Udziały mogą być zwykłe z uprzywilejowaniem osobistym dla poszczególnych wspólników np. wspólnik ma prawo powoływania członków zarządu- musi to jednak wynikać z umowy spółki.
Udziały mogą się również wiązać z nałożeniem określonych obowiązków np. udzielenia spółce pożyczki. To także musi być przewidziane w umowie. Jeżeli z udziałem wiąże się obowiązek, to zbycie wymaga zgody spółki, chyba że są to świadczenia osobiste.
Gdy wspólnik posiada jeden udział, to w razie nabycia udziału od innego wspólnika, nowy udział przyrasta do starego zwiększając jedynie jego wartość nominalną. Podobnie jest gdy zwiększa się kapitał zakładowy.
Możemy wyróżnić rodzaje uprzywilejowania udziałów:
- co do prawa głosu, jednakże nie może to być więcej niż 3 głosy na 1 udział;
- co do dywidendy, jednakże maksymalnie +50%;
- co do podziału majątku w razie likwidacji;
- co do obejmowania nowych udziałów przy zachowaniu prawa pierwszeństwa;
- co do umarzania udziałów.
Sprawdź: Limity wysokości kapitału zakładowego w spółkach
Jak wynika z kodeksu spółek handlowych na każdą wartość nominalną udziału o kwocie 100 zł przypada jeden głos, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej. Jeżeli wspólnik ma jeden udział, to można go dzielić na części i zbywać przy czym wartość każdej z podzielonych części nie może być niższa niż 50 zł.
Autorka artykułu jest prawnikiem, specjalistą w zakresie prawa prasowego, gospodarczego, autorskiego oraz własności przemysłowej - kancelaria@mbrzozowska.pl, www.mbrzozowska.pl