Najwięcej trudności przysparza sytuacja, w której jeden ze skonfliktowanych wspólników przestaje być zainteresowany dalszym prowadzeniem działalności, zaś pozostali wspólnicy chcieliby, aby spółka nadal funkcjonowała. Warto wtedy mimo wszystko starać się wypracować ugodowy sposób odejścia skonfliktowanego wspólnika.
Jeśli jednak nie uda się wypracować kompromisu, wówczas warto pamiętać, że wspólnik pragnący odejść ze spółki ma do wyboru dwie drogi.
1. Wypowiedzenie udziału
Jeżeli spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego (czyli przeważnie na koniec roku kalendarzowego). W takim wypadku należy oświadczeni złożyć najpóźniej do końca września, aby stało się ono skuteczne z końcem roku.
Z ważnych powodów (a za taki może być uznany poważny konflikt na łonie spółki połączony z utratą wzajemnego zaufania) wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony.
Zobacz: Czy spółka cywilna może powołać prokurenta?
W razie wystąpienia ze spółki w zasadzie istnieje ona nadal. Jedynie w przypadku spółki dwuosobowej ulega ona rozwiązaniu – z oczywistych względów w spółce muszą zawsze pozostawać co najmniej dwie osoby.
Złożenie oświadczenia o wystąpieniu ze spółki cywilnej jest więc rozwiązaniem, które nie musi pociągać za sobą likwidacji spółki. Wspólnik który zdecyduje się na wypowiedzenie swego udziału musi złożyć oświadczenie (najlepiej na piśmie) i doręczyć je pozostałym wspólnikom. Z chwilą doręczenia tego oświadczenia ustępujący wspólnik „wychodzi” ze spółki i przestaje być jej członkiem.
Jeśli wspólnik skorzysta z pierwszego rozwiązania, a spółka jest co najmniej trzyosobowa, to w zasadzie nabywa on roszczenie o zapłatę wartości jego udziału w spółce przez pozostałych wspólników.
Polecamy: prawnikow.pl/forum
Jak bowiem przewiduje Kodeks cywilny, wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
Ustępujący wspólnik nie musi się więc martwic o spieniężenie majątku spółki – pozostali wspólnicy są bowiem zobowiązani go spłacić. Z drugiej jednak strony, z dniem doręczenia oświadczenia o wystąpieniu ze spółki wspólnik przestaje przysługiwać prawo własności do majątku spółki.
2. Sądowe rozwiązanie spółki
Druga droga, która przysługuje wspólnikowi, jest o wiele trudniejsza. Może on bowiem - zamiast decydować się na wypowiedzenie swego udziału - wnieść przeciwko innym wspólnikom sprawę do sądu o rozwiązanie spółki. Taki wspólnik cały czas uczestniczy w spółce, zaś jeśli sąd uwzględni powództwo, to spółka ulegnie rozwiązaniu bez względu na liczbę pozostałych wspólników.
Skorzystanie z drugiego sposobu oznacza, że po rozwiązaniu spółki dotychczasowi wspólnicy pozostaną współwłaścicielami majątku spółki, który podlega następnie podziałowi sądownemu lub umownemu. Warto jednak pamiętać, że uzyskanie wyroku rozwiązującego spółkę może nie być łatwe – sądy szczegółowo badają, czy w danej sytuacji wspólnik nie powinien raczej wypowiedzieć swego udziału i opuścić spółkę bez jej unicestwienia.
Witold Studziński
Autor jest adwokatem, partnerem w "PRETOR" - Kancelarii Prawnej z Wrocławia,
ul. Ofiar Oświęcimskich 7/13, 50-069 Wrocław, tel. 071 718 15 84.
e-mail: witold.studzinski@adwokatura.pl,
www.kancelaria-pretor.pl