Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądowego, powzięcia uchwały przez walne zgromadzenia czy też zaistnienia „innych przewidzianych prawem przyczyn” ( art. 461§ 1 KSH) następuje otwarcie likwidacji spółki. Tu konieczne staje się złożenie do sądu rejestrowego wniosku o wykreślenie danej spółki z rejestru. Do tego momentu możliwe jest zapobieżenie jej rozwiązaniu przez podjęcie uchwały walnego zgromadzenia większością głosów przewidzianą w statucie w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego (sytuacja taka nie może mieć jednak miejsca, gdy likwidacja nastąpić ma w związku z prawomocnym orzeczeniem sądowym).
Zgłoszenie do sądu rejestrowego wymaga przedstawienia przez spółkę najważniejszych danych, mianowicie: danych osobowych likwidatorów, sposobu reprezentowania przez nich spółki (z uwzględnieniem przewidzianych zmian w zakresie dotychczasowej reprezentacji). Wzory podpisów likwidatorów dołączone do wniosku powinny być poświadczone notarialnie, każdy z nich ma bowiem prawo do dokonania zgłoszenia w sądzie rejestrowym.
Polecamy: serwis Postępowanie rejestrowe
Zgodnie z art. 465 § 1 KSH w odstępie wynoszącym od dwóch tygodni do miesiąca likwidatorzy zobligowani są do dwukrotnego ogłoszenia o otwarciu likwidacji, wzywając tym samym wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności najpóźniej przed upływem sześciu miesięcy od ostatniego zgłoszenia.
Likwidatorzy zobowiązani są do sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji, który podlega następnie zatwierdzeniu przez walne zgromadzenie.
Następnym etapem stają się tzw. właściwe czynności likwidacyjne.
W czasie prowadzenia likwidacji, spółka cały czas zachowuje osobowość prawną (ustaje ona dopiero w momencie wykreślenia spółki z rejestru co ma miejsce po zakończeniu całego postępowania likwidacyjnego). Aby nie wprowadzać w błąd innych funkcjonujących na danym rynku przedsiębiorców spółka taka ma obowiązek używania swojej firmy z oznaczeniem „w likwidacji”.
Nie jest możliwe wypłacenie akcjonariuszom jakichkolwiek zysków czy też dokonanie pomiędzy nich podziału majątku spółki przed spłaceniem wszelkich jej zobowiązań. Pierwszeństwo w zaspokojeniu przysługuje w tym wypadku wierzycielom. Sumy potrzebne do zaspokojenia wierzytelności spornych lub tych, do których nie zgłosiła się osoba uprawniona należy złożyć do depozytu sądowego. Dotyczy to jednak tylko wierzycieli, którzy byli spółce znani. Ci, o których istnieniu spółka nie widziała i którzy nie zgłosili się w wyznaczonym terminie, mają prawo do zaspokojenie swoich wierzytelności jedynie z majątku jeszcze niepodzielonego pomiędzy akcjonariuszy.
Może się jednak zdarzyć, że kapitału zakładowego nie wpłacono całkowicie, a dostępne środki nie wystarczają na pokrycie istniejących zobowiązań. W takim wypadku likwidatorzy zobowiązani są do uzyskania od akcjonariuszy owych wpłat w wysokościach niezbędnych do zaspokojenia wymagalnych wierzytelności. W pierwszej kolejności obciążeni powinni zostać posiadacze akcji zwykłych, nieuprzywilejowanych.
Zobacz: Kto może kupić akcje należące do Skarbu Państwa?
Dopiero po upływie roku od ostatniego ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu znanych spółce wierzycieli, może nastąpić podział pomiędzy akcjonariuszy majątku pozostałego po uregulowaniu wszelkich zobowiązań spółki. Podziału tego dokonać należy proporcjonalnie do dokonanych przez każdego z nich wpłat w kapitał zakładowy.
Inaczej sytuacja wygląda jednak, gdy mamy do czynienia z istnieniem akcji uprzywilejowanych. Wówczas mają one pierwszeństwo w spłacie przed akcjami zwykłymi, a wspomnianego podziału proporcjonalnego dokonuje się dopiero po ich zaspokojeniu z majątku pozostałego do dyspozycji akcjonariuszy.
Podczas dokonywania omawianych czynności likwidatorzy (mogą nimi być zarówno członkowie zarządu jak i osoby wskazane przez statut czy uchwałę walnego zgromadzenia) związani są celem prowadzonego postępowania. Powoduje to konieczność powstrzymania się od podejmowania jakichkolwiek kroków powodujących powstanie nowych zobowiązań czy też zawiązanie nieistniejących dotąd interesów, jeśli nie jest to potrzebne do zakończenia spraw już będących w toku.
Zasady upłynnienia majątku określone zostały w kodeksie jedynie w stosunku do nieruchomości, które zgodnie z art. 468 § 1 powinny być zbyte w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki - tylko na mocy uchwały walnego zgromadzenia i po cenie niższej od tej uchwalonej przez zgromadzenie.
Otwarcie likwidacji spółki prowadzi do wygaśnięcia dotychczasowej prokury z zastrzeżeniem zakazu powoływania nowej w czasie trwania postępowania.
Po dokonaniu opisanych czynności likwidacyjnych następuje ogłoszenie sprawozdania likwidacyjnego, które złożone musi zostać do właściwego sądu rejestrowego wraz ze wspomnianym wnioskiem o wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Jest to moment o tyle ważny, że wraz z owym wykreśleniem spółka traci osobowość prawną, czyli innymi słowy ulega ona rozwiązaniu, o czym niezwłocznie zawiadomić należy urząd skarbowy oraz inne organy, określone w odrębnych przepisach, przekazując wraz z zawiadomieniem odpis sporządzonego wcześniej sprawozdania likwidacyjnego.
Wraz z rozwiązaniem spółki ustają stosunki pomiędzy akcjonariuszami zarówno w stosunkach wewnętrznych jak i zewnętrznych pomiędzy spółką a podmiotami, z którymi nawiązywała ona wcześniej jakiekolwiek stosunki gospodarcze.
Zgodnie z art. 477 § 2 KSH spółka nie ulegnie jednak rozwiązaniu, gdy postępowanie upadłościowe skończy się układem bądź zostanie z innych przyczyn umorzone lub uchylone.
Podsumowując warto zaznaczyć, że przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego jest konieczne nie tylko ze względów formalnych niezbędnych dla ostatecznego rozwiązania spółki. Pomaga ono bowiem zabezpieczyć interesy zarówno wierzycieli jak i akcjonariuszy.
Polecamy: serwis ABC spółek