Czas ten obliczany jest od dnia bilansowego, na który jednostka dominująca sporządza roczne sprawozdanie finansowe ze swej działalności. Również od tego dnia biegnie okres sześciu miesięcy przeznaczonych na zatwierdzenie przez organ zatwierdzający jednostki dominującej skonsolidowanego sprawozdania.
Jeżeli chodzi o jednostki, które obejmuje skonsolidowane sprawozdanie finansowe to pomocna będzie tutaj z pewnością ustawa o rachunkowości z naciskiem na jej rozdział 6 o sprawozdaniach finansowych jednostek powiązanych.
Skład grupy kapitałowej
Kwestią podstawową staje się w tym wypadku bezbłędne ustalenie składu grupy kapitałowej. Obejmuje ona zarówno jednostkę dominującą jak i wszystkie jednostki od niej zależne, bez rozróżnienia na szczeble i stopień tej zależności. Ważne jest jednak, aby spełniały one ustawową definicję kontroli jednostki dominującej nad jednostkami zależnymi. Musimy mieć zatem do czynienia ze zdolnością jednego podmiotu do kierowania polityką finansową i operacyjną innego, w celu uzyskania korzyści ekonomicznych z jego działalności. Kontrola ta przejawia się przez posiadanie pakietu udziałów (akcji) jak również przeważającej liczby głosów w organie stanowiącym danej jednostki podporządkowanej. Istnienia tak rozumianej kontroli nie wyklucza również sprawowanie jej za pośrednictwem innych podmiotów (tzw. kontrola pośrednia).
Przeczytaj również: Czy wniesienie wkładów w spółce cywilnej jest konieczne?
W tym miejscu warto jednak zwrócić uwagę na art. 58 wspomnianej wyżej ustawy, który upoważnia grupę kapitałową do pominięcia podczas konsolidacji jednostek spełniających warunki ustawowe, mianowicie:
- dane finansowe tej jednostki są nieistotne z punktu widzenia obowiązku konsolidacji,
- pozyskanie informacji niezbędnych do prawidłowego i rzetelnego objęcia jednostki.
Co należy uwzględnić w sprawozdaniu?
Podstawową zasadą przy sporządzaniu sprawozdania finansowego jest ujednolicenie we wszystkich jednostkach objętych konsolidacją zasad wyceny aktywów i pasywów, oraz ustalenie takich samych zasad rachunkowości, dostosowanych najczęściej do tych przyjętych przez jednostkę dominującą (to jej zarząd odpowiada za przekazanie podmiotom zależnym zasad rozliczania jakie stosowane będą w całej grupie kapitałowej).
W sprawozdaniu skonsolidowanym, podobnie jak w zwykłym rocznym sprawozdaniu finansowym przygotowywanym przez spółki, uwzględnić należy wszelkie zdarzenia mające istotny wpływ na sytuację finansową przedsiębiorstwa w okresie bilansowym, którego takie sprawozdanie dotyczy. Nie ma tu więc miejsca na ukryte działania jednostek podporządkowanych, o których niejednokrotnie nie informują one spółki mającej pozycję dominującą (np. udzielanie gwarancji, dokonywanie zabezpieczeń w związku z kredytami itp.).
W kwestii dokumentacji niezbędnej do sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego pomocnym z pewnością okaże się rozporządzenie wykonawcze ministra finansów z dnia 25 września 2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki , zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych.
Zagłębiając się w treść owego rozporządzenia stwierdzić można, iż dokumentacja o której mowa powinna składać się przede wszystkim ze sprawozdań finansowych jednostek objętych konsolidacją oraz sprawozdań finansowych jednostek podporządkowanych. Należy uwzględnić również wszelkie korekty i wyjaśnienia jakie miały miejsce w celu ujednolicenia zasad rachunkowości, wartości firmy, ujemne wartości firmy i ich odpisy, w tym z tytułu trwałej utraty wartości. Konieczne staje się również obliczenie kapitału udziałów mniejszościowych.
Przy dokonywaniu konsolidacji zgodnie z ustawą stosować należy tzw. metodę konsolidacji pełnej. Polega ona w pewnym uproszczeniu na sumowaniu w pełnej wartości poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych zarówno jednostki dominującej jak i jednostek zależnych, przy czym pamiętać należy o obowiązku dokonania pewnych wyłączeń m.in. eliminacji podlegają wartości udziałów jednostki dominującej w jednostkach zależnych (przy uwzględnieniu ujemnej wartości firmy, czyli nadwyżki ceny nabycia tych udziałów, nad odpowiadającą im wartością netto). W sprawozdaniu skonsolidowanym nie uwzględniamy również transakcji wzajemnych pomiędzy podmiotami objętymi konsolidacją.
Polecamy serwis Mała firma
W obrocie gospodarczym jednostki tworzące grupę kapitałową traktowane są jako jeden przedsiębiorca (stąd właśnie eliminacja w rozliczeniach rocznych ich wzajemnych należności i zobowiązań). Dzięki konsolidacji podmioty zewnętrzne są w stanie dokładniej oszacować realny zysk jaki osiąga grupa kapitałowa w określonych transakcjach. Zdarza się, że potencjalni odbiorcy zewnętrzni celowo nie uwzględniają w takich wypadkach sprawozdań jednostkowych, oczekując na termin złożenia skonsolidowanych. Zmniejszają one bowiem, jak pokazuje praktyka, możliwości błędnego raportowania poprzez zawyżanie przychodów z działalności operacyjnej jednostek powiązanych.
Nie należy również zapominać o obowiązku dołączenia do rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej sprawozdania z jej działalności, z uwzględnieniem wszystkich incydentów mających wpływ na sytuację finansową danej grupy.
Podsumowując należy stwierdzić, że w przypadku grup kapitałowych konsolidacja finansów umożliwia potencjalnym kontrahentom bardziej wiarygodną ocenę stopnia ryzyka przy próbie podjęcia współpracy z jednostkami podporządkowanymi, co staje się szczególnie istotne w dobie kryzysu gospodarczego.
Autorka artykułu jest prawnikiem, specjalistą w zakresie prawa prasowego, gospodarczego, autorskiego oraz własności przemysłowej - kancelaria@mbrzozowska.pl, www.mbrzozowska.pl