Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną i mogą działać przez swoich przedstawicieli bądź też pełnomocników, a jeżeli jest wpisana do rejestru przedsiębiorców, to dodatkowo przez prokurentów. Natomiast w spółkach osobowych w ich imieniu działają wspólnicy lub tylko niektórzy z nich. Wyjątkiem jest tu spółka partnerska, w której może być powołany zarząd.
Zgodnie z kodeksem cywilnym osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na nim statucie, przy czym należy zaznaczyć, że organy te tworzą osoby fizyczne.
Przedstawiciel ustawowy spółki w sądzie będzie odpowiadał jako strona, a pozostali wspólnicy jak świadkowie.
Kto reprezentuje?
Jako przedstawicieli ustawowych w poszczególnych rodzajach spółek możemy wskazać:
- w spółkach jawnych - wspólnicy nie wyłączeni z prawa reprezentowania,
- w spółce komandytowej - komplementariusze nie wyłączeni z prawa reprezentowania spółki,
- w spółce komandytowo-akcyjnej komplementariusze nie wyłączeni z prawa reprezentowania spółki,
- w spółce z o.o. – zarząd,
- w spółce akcyjnej – zarząd,
- likwidator,
- syndyk masy upadłości,
- kurator,
- rada nadzorcza – tyko w sporach między spółka, a członkami zarządu.
Porównaj: Czym jest spółka jawna
Spółkę mogą również reprezentować pełnomocnicy, pełnomocnictwo powstaje na podstawie - jednostronnej czynności prawnej, udziela go samodzielnie/łącznie przedstawiciel ustawowy spółki (możemy wymienić pełnomocnictwo ogólne, szczególne i rodzajowe). Jeżeli brak pełnomocnictwa bądź przekroczono jego granice (tzw. falsus procurator) to ważność czynność zależy od potwierdzenia przez osobę w której imieniu czynność została dokonana (można wyznaczyć termin do jej dokonania). W braku potwierdzenia przekraczający obowiązany jest do zwrotu tego co otrzymał oraz do naprawienia szkody (art. 103 kodeksu cywilnego).
Prokura
W Kodeksie spółek handlowych występują dwa przypadki kiedy pełnomocnictwa należy udzielić w formie pisemnej pod rygorem nieważności - dla osoby trzeciej do reprezentowania wspólnika bądź akcjonariusza w trakcie zgromadzenia wspólników bądź zgromadzenia akcjonariuszy oraz prokury.
Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Na podstawie umowy można zrzec się cofnięcia pełnomocnictwa gdy to wynika z natury stosunku prawnego (dotyczy to pełnomocnictwa udzielonego według art. 95 i nast. kodeksu cywilnego). Nie można zaś zrzec się możliwości cofnięcia prokury według kodeksu spółek handlowych.
Wygaśnięcie pełnomocnictwa następuje w przypadku:
- odwołania - w każdej formie,
- śmierci pełnomocnika, bądź jego mocodawcy,
- upływu czasu na jaki pełnomocnictwo udzielono,
- utraty osobowości prawnej przez mocodawcę,
- wygaśnięcie stosunku podstawowego.
Polecamy serwis Umowy
Wygaśnięcie prokury następuje natomiast poprzez:
- odwołanie,
- upływ czasu,
- śmierć prokurenta,
- wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenie upadłości, otwarcie likwidacji oraz przekształcenie przedsiębiorcy,
- utratę przez prokurenta pełnej zdolności do czynności prawnych.
Pamiętać należy, iż prokury można również udzielić przed dokonaniem wpisu do rejestru spółki.
Zaznaczyć należy, że pełnomocnika z mocodawcą może łączyć oprócz udzielonego pełnomocnictwa tzw. stosunek podstawowy- może być to np. umowa o pracę i z tą umową o pracę wiąże się stosunek pełnomocnictwa. W zależności od stosunku podstawowego kształtuje się odpowiedzialność pełnomocnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie swoich obowiązków. Jeżeli stosunek pracy to pełnomocnik odpowiada na podstawie kodeksu pracy, czyli do wysokości maksymalnie 3 miesięcznego wynagrodzenia (jeżeli wina nieumyślna). Na podstawie umowy zlecenia natomiast do wysokości szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.