Nowelizacja ustawy AML coraz bliżej
Regulacje unijne dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu zobowiązały wszystkie Państwa Członkowskie do utworzenia centralnych rejestrów, w których możliwe byłoby odnalezienie informacji o beneficjentach rzeczywistych podmiotów korporacyjnych. W tym celu w Polsce utworzono Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych. Ustawa powołującą rzeczoną instytucję do życia w najbliższym czasie ulegnie istotnej nowelizacji.
Rozszerzenie listy podmiotów zgłaszających informacje o beneficjencie rzeczywistym
Jedną z najważniejszych zmian jest rozszerzenie listy podmiotów, które mają obowiązek zgłosić informacje o swoim beneficjencie rzeczywistym. Do listy zostaną dodane m.in. spółki partnerskie, spółki europejskie, spółdzielnie, stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS, fundację oraz trusty, których przedstawiciele lub osoby zajmujące stanowiska równoważne, mają miejsce zamieszkania w Polsce, nawiązują stosunki gospodarcze w imieniu trustów lub nabywają nieruchomości na terytorium Polski.
Nowy obowiązek beneficjenta rzeczywistego
W nowelizacji wyrażono również obowiązek dostarczenia przez beneficjenta rzeczywistego instytucjom obowiązanym wszystkich danych i informacji, pozwalających na ujawnienie go (lub aktualizację danych o nim) przez tę instytucję w CRBR w terminie 7 dni od powstania obowiązku ujawnienia informacji w rejestrze.
W dotychczasowym stanie prawnym taki obowiązek beneficjentów rzeczywistych nie został literalnie wyrażony. Jest to jednak przepis na który należy zwrócić uwagę. W proponowanych bowiem zmianach przewiduje się, że jeżeli taka osoba nie przekaże instytucji obowiązanej wszystkich danych pozwalających go na ujawnienie go w rejestrze, lub przekaże tej instytucji nieprawidłowe dane, to podlega karze do wysokości 50 000 zł. Istotne jest zatem aby beneficjenci rzeczywiści zostali szczegółowo poinformowani o wszystkich danych, które muszą przekazać instytucji celem ujawnienia ich w rejestrze, a podmioty zobowiązane do ujawnienia tych danych aby skrupulatnie pilnowały przekazania powyższych informacji w odpowiednim terminie – zauważa mecenas Adam Ziębicki z kancelarii Chałas i Wspólnicy.
Wszystkie obywatelstwa beneficjenta
Na podstawie nowych przepisów podmioty zobowiązane do ujawnienia w rejestrze swojego beneficjenta rzeczywistego będą zobowiązane do wskazania również wszystkich jego obywatelstw. W obecnym stanie prawnym, wystarczające jest wskazanie jedynie jednego obywatelstwa, jeżeli osoba fizyczna będąca beneficjentem rzeczywistym danego podmiotu ma więcej niż jedno obywatelstwo.
Nowe obowiązki dotyczące informacji w rejestrze
Nowelizacja wprowadza również mechanizm weryfikacji prawidłowości i prawdziwości informacji znajdujących się w rejestrze beneficjentów rzeczywistych. Wszystkie podmioty, które podlegają reżimowi ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy będą zobowiązane do odnotowywania rozbieżności pomiędzy ustalonymi przez siebie informacjami o kliencie z informacjami widniejącymi w rejestrze, a także do wyjaśnienia przyczyn rzeczonych rozbieżności z klientami. W przypadku potwierdzenia ww., instytucje obowiązane przekazują Ministrowi Finansów informację o odnotowanych rozbieżnościach wraz z uzasadnieniem i pełną dokumentacją. Takie uprawnienie zostanie przyznane również m.in. Najwyższej Izbie Kontroli czy też Komisji Nadzoru Finansowego. Konsekwencją zgłoszenia ma być postępowanie oparte na zasadach kodeksu postępowania administracyjnego (z wyjątkami – art. 9, 11, 13, 31, 61 § 4, 73, 78 i 79 kpa) w celu weryfikacji zgłoszonych w rejestrze danych i wydaniu decyzji o sprostowaniu tychże danych. Co istotne, informacja o wszczęciu oraz zakończeniu postępowania będzie odnotowana w rejestrze – podkreśla Ziębicki. Na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów, zadania właściwe dla niego w sprawach dotyczących CRBR będzie mógł również wykonywać organ Krajowej Administracji Skarbowej.
Nowe uprawnienie Generalnego Inspektora Danych
Istotnym novum będzie możliwość odmówienia przez Generalnego Inspektora udzielenia prokuratorom i sądom na potrzeby postępowania karnego informacji lub tajemnic prawnie chronionych. Do tej pory takie uprawnienie nie zostało przewidziane dla Generalnego Inspektora danych, a na mocy znowelizowanej ustawy, organ ten będzie mógł to zrobić jeżeli mogłoby to negatywnie wpłynąć na proces analizowania przez ten organ informacji dotyczących wartości majątkowych, co do których powzięto podejrzenie, że mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowanie terroryzmu, jeżeli mogłoby narazić na niewspółmierną szkodę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacją nieposiadającej osobowości prawnej oraz gdy byłoby to nieistotne z punktu widzenia celów, których dotyczy wniosek lub żądanie – dodaje mecenas Adam Ziębicki z kancelarii Chałas i Wspólnicy.
Kary administracyjne - jakie zmiany?
Wreszcie, nowelizacja zmienia i dodaje sankcje za niedopełnienie obowiązków wynikających z ustawy. Kara administracyjna w wysokości do jednego miliona złotych zostanie poszerzona również o nieaktualizację danych w CRBR (dotychczas taka kara dotyczyła jedynie nie ujawnienia tych danych w rejestrze). Karą administracyjną w wysokości do 50 tysięcy złotych zostaną objęci beneficjenci rzeczywiści, którzy nie przekazali lub przekazali błędne informacje podmiotom, na których spoczywa obowiązek ujawnienia tych informacji w CRBR, w terminie 7 dni od powstania tego obowiązku.
Etap legislacyjny
Na chwilę obecną projekt ustawy wpłynął do sejmu i jest już po I czytaniu w Komisji Finansów Publicznych, gdzie został pozytywnie zarekomendowany. Należy zatem wskazać, iż z dużym prawdopodobieństwem ustawa wejdzie w życie jeszcze w tym roku.
Adam Ziębicki
Associate w Kancelarii Prawnej „J. Chałas i Wspólnicy” Sp. k.