Ponieważ spółka cywilna nie posiada zdolności prawnej tj. zdolności do tego, by być podmiotem praw i obowiązków, nie może być podmiotem, któremu przysługuje prawo własności (a więc nie może być właścicielem samochodu).
Konstrukcja spółki cywilnej daje jednak wspólnikom spółki cywilnej możliwość utworzenia odrębnego (w stosunku do majątków osobistych wspólników), wspólnego majątku, który przez cały czas trwania spółki podlegał będzie szczególnym przepisom mającym na celu zapewnienie jego niepodzielności, dzięki czemu możliwe będzie osiągnięcie założonego w umowie spółki celu gospodarczego.
Polecamy: Opodatkowanie akcyzą pojazdów mechanicznych
Samochód może stać się składnikiem „majątku” spółki cywilnej zasadniczo na jeden z dwóch sposobów: pierwotny - poprzez wniesienie przez wspólnika wkładu niepieniężnego w postaci przeniesienia „na spółkę” (do wspólnego majątku wspólników) własności samochodu, wtórny - poprzez nabycie „przez spółkę” (do wspólnego majątku wspólników) samochodu w drodze czynności prawnej.
Wniesienie wkładu oznacza spełnienie przez wspólnika świadczenia, do którego zobowiązał się w umowie, w zamian za prawa członkowskie, jakie uzyska w spółce. Wspólnik wnoszący wkład niepieniężny w postaci konkretnego, oznaczonego samochodu przenosi jego własność przez sam fakt zawarcia umowy spółki.
Nabycie samochodu przez spółkę cywilną w toku prowadzenia przez nią działalności następuje w przeważającej ilości przypadków w drodze czynności prawnej (najczęściej w drodze zawarcia umowy sprzedaży, w której „spółka” jest kupującym).
Warunkiem koniecznym do tego, aby nabywany samochód wszedł do wspólnego majątku wspólników („majątku” spółki) jest wskazanie w umowie sprzedaży jako kupującego spółki (ogółu wspólników spółki cywilnej). Samo zawarcie umowy (tj. podpisanie jej) może być dokonane tylko przez jednego wspólnika (o ile w umowie spółki wskazany jest taki sposób reprezentacji, a nie np. reprezentacja łączna przez wszystkich lub kilku wspólników), ważne jest jednak, aby działał on „w imieniu spółki” (w imieniu wspólników) i aby fakt ten był oczywisty dla drugiej strony czynności prawnej (sprzedającego).
Samochód będący składnikiem „majątku” spółki cywilnej stanowi własność nie spółki cywilnej, lecz wszystkich jej wspólników. Wspólnicy są współwłaścicielami samochodu na zasadzie współwłasności łącznej. Istotnymi cechami tego rodzaju współwłasności są: niepodzielność wspólnego majątku, jego bezudziałowy charakter oraz niesamoistność współwłasności łącznej.
Polecamy: Kary za przejazd nienormatywnym pojazdem
Niepodzielność oznacza, iż wyłączona jest możliwość dysponowania przez współwłaścicieli (wspólników) udziałami we wspólnym majątku oraz poszczególnych jego składnikach (w tym przypadku w samochodzie), a także, iż w czasie trwania spółki cywilnej wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku.
Bezudziałowy charakter oznacza, iż wspólnicy spółki cywilnej nie posiadają udziałów w samochodzie będącym „majątkiem” spółki (udziały nie są określone - w przeciwieństwie do współwłasności w częściach ułamkowych).
Niesamoistność współwłasności łącznej majątku oznacza, iż jest ona ściśle związana ze stosunkiem podstawowym, jakim jest umowa spółki cywilnej. Rozwiązanie spółki, zmiany w jej składzie osobowym powodują zmiany dla współwłasności łącznej samochodu - rozwiązanie powoduje, iż współwłasność łączna przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych, zaś zmiana składu osobowego - zmianę osób współuprawnionych do majątku.
Polecamy: Zakup samochodów oraz paliwa a prawo do odliczenia VAT 2012
Przemysław Skipor, prawnik w Kancelarii Smaga Jaroszyński Sp.J.