PRZYKŁAD
Zawarliśmy umowę o dzieło z grafikiem komputerowym, który nie jest naszym pracownikiem. Ponieważ ma zaprojektować i wykonać nową szatę graficzną naszej strony internetowej, chcielibyśmy zastosować do umowy 50% koszty uzyskania przychodów. Czy to prawda, że jeżeli zastosujemy podwyższone koszty autorskie, to będziemy musieli oskładkować tę umowę, natomiast składek nie musielibyśmy odprowadzać przy potrąceniu zwykłych kosztów uzysku, tj. 20%? Czy musimy naliczać składki ZUS, jeśli wykonawca dzieła zgłosi wniosek o objęcie go dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi? - pyta Czytelnik z Wrocławia.
Nie, ponieważ osoba wykonująca umowę o dzieło na rzecz Państwa firmy nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu zawartej umowy. Nie mogą jej zatem Państwo zgłosić do ZUS. Nie zmienia tej okoliczności fakt naliczania 50% kosztów uzyskania przychodu z tytułu praw autorskich. W 2013 r. nie zaszły w tym zakresie żadne zmiany. Natomiast każda osoba, która nie ma obowiązkowego tytułu do ubezpieczeń (np. pracuje tylko na podstawie umowy o dzieło), może od 1 stycznia 2013 r. przystąpić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dobrowolnie. Taka osoba zgłasza się jednak do ZUS samodzielnie. Sama też w całości z własnych środków opłaca za siebie składki ubezpieczeniowe. Firma, która zawarła umowę o dzieło, nie jest płatnikiem składek w odniesieniu do takiej osoby.
Charakterystyka umowy o dzieło
Umowa o dzieło nie stanowi tytułu ani do obowiązkowych, ani dobrowolnych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Osoby, które z danego tytułu podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, zostały wymienione w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a zdrowotnemu - w art. 66 ust. 1 ustawy zdrowotnej. W żadnym z tych ustawowych katalogów nie ma umowy o dzieło, dlatego osobę, którą zatrudnili Państwo na tej podstawie, w ogóle nie należy zgłaszać do ZUS. Jedyny wyjątek dotyczy osób, które są pracownikami i które dodatkowo zawarły z własnym pracodawcą umowę o dzieło (lub taką umowę wykonują na rzecz swojego pracodawcy, z którym łączy ich stosunek pracy). W takiej sytuacji do celów ubezpieczeniowych przychód z tytułu umowy o dzieło traktuje się jako przychód ze stosunku pracy (inaczej niż w rozliczeniach podatkowych, gdzie umowa o dzieło stanowi odrębne, obok stosunku pracy, źródło przychodu).
Pracodawca, który zawarł umowę o dzieło z własnym pracownikiem, ma obowiązek uwzględnienia przychodu z tytułu takiej umowy w przychodzie pracowniczym i łącznego oskładkowania na zasadach właściwych dla stosunku pracy.
Przedmiotem umowy o dzieło może być stworzenie utworu w rozumieniu prawa autorskiego i związane z tym przeniesienie praw autorskich na nabywcę lub udzielenie licencji na korzystanie z utworu. Za wykonanie utworu i rozporządzanie prawami autorskimi twórcy przysługuje wynagrodzenie określone w umowie. Według organów podatkowych, jeżeli umowa o dzieło dotyczy stworzenia utworu i przeniesienia majątkowych praw autorskich z nim związanych na zlecającego, to do umowy tej mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodu. O zastosowaniu 50% kosztów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich decyduje wyłącznie fakt uzyskania przychodu jako wynagrodzenia za wykonanie czynności (utworu), będącej przedmiotem prawa autorskiego.
Przepisy podatkowe w tym zakresie nie mają jednak zastosowania w kwestii składkowej. Umowa o dzieło, również ta, do której zastosowano 50% koszty uzyskania przychodu, nadal nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami. Zastosowanie właściwej normy procentowej kosztów uzyskania przychodu do celów obliczenia zaliczki na podatek nie ma nic wspólnego z podleganiem (bądź nie) ubezpieczeniom w ZUS z tytułu umowy o dzieło.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!!!
Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenia społeczne
Być może Państwa wątpliwości wynikają z nowego brzmienia art. 7 ustawy systemowej, który rozszerzył krąg osób mogących przystąpić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dobrowolnie. Obecnie dobrowolne składki emerytalne i rentowe może opłacać każda osoba, która nie ma tytułu do opłacania ich obowiązkowo - a zatem również wykonawca dzieła, dla którego umowa ta jest jedynym sposobem zarobkowania. W takiej sytuacji firma zamawiająca dzieło nie jest jednak płatnikiem składek za wykonawcę. Nie powinni zatem Państwo zgłaszać wykonawcy dzieła do ubezpieczeń nawet wtedy, gdy chce on przystąpić do nich dobrowolnie. Jeżeli wyraża taką wolę, sam musi zgłosić się do ZUS.
Nie oznacza to jednak, że umowa o dzieło stała się dla niego tytułem do ubezpieczeń. W przypadku gdy wykonawca dzieła, który złożył w ZUS wniosek o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, uzyska tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń (np. rozpocznie pracę na etat lub prowadzenie własnej działalności gospodarczej), będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu oraz rentowym. Powinien wówczas zostać z tego tytułu zgłoszony do ubezpieczeń przez swojego płatnika składek. Sam natomiast powinien wyrejestrować się z dobrowolnych ubezpieczeń w ZUS. W takim bowiem przypadku nie występuje już sytuacja braku obowiązkowego tytułu do ubezpieczeń, która mogłaby uzasadniać podleganie tym ubezpieczeniom dobrowolnie.
Od 1 stycznia 2013 r. każda osoba, która nie ma tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, może przystąpić do tych ubezpieczeń dobrowolnie.
PRZYKŁAD
W marcu br. dom mody zawarł umowę o dzieło na projekt i wykonanie dekoracji do pokazu nowej kolekcji wiosenno-letniej. Wykonawca dzieła nie ma innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego. Od 1 lutego 2013 r. przystąpił do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, samodzielnie zgłaszając się w ZUS, a następnie opłacając za siebie należne składki od minimalnej obowiązującej podstawy ich wymiaru (1600 zł - minimalne wynagrodzenie za pracę). Dom mody zadowolony z efektu pracy aranżera zaproponował mu stałą współpracę na podstawie umowy-zlecenia. W ramach tej umowy zleceniobiorca ma odpowiadać za marketing, a oprócz tego na podstawie umów o dzieło będzie przygotowywał sesje zdjęciowe modelek i budował scenografie do pokazów. Rozpoczęcie wykonywania umowy-zlecenia nastąpiło 2 kwietnia br. W związku z tym, że u tej osoby pojawił się tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, musiała ona dokonać wyrejestrowania z ubezpieczeń dobrowolnych. Natomiast dom mody jako zleceniodawca podejmuje obowiązki płatnika składek, czyli dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego, a na wniosek zleceniobiorcy - także do ubezpieczenia chorobowego.
Do celów podatkowych przychód z umowy-zlecenia stanowi przychód z działalności wykonywanej osobiście i będą do niego miały zastosowanie 20% koszty uzyskania przychodów. Natomiast w przypadku umowy o dzieło, której przedmiotem będzie utwór w rozumieniu prawa autorskiego, płatnik będzie mógł zastosować wyższe 50% koszty.
Zobacz również: Składki ZUS od wynagrodzenia zleceniobiorcy