Przedsiębiorcy nie wiedzą, jak rozliczać pod kątem VAT premie pieniężne. Ministerstwo Finansów nakazuje je opodatkowywać. Naczelny Sąd Administracyjny twierdzi, że premie VAT nie podlegają. Jak wybrnąć z tej sytuacji? Minister finansów powinien wydać ogólną interpretację podatkową w tym zakresie.
Zamieszanie wokół premii...
Premie pieniężne wypłacane za osiągnięcie bądź przekroczenie określonego poziomu obrotów są elementem powszechnej praktyki biznesowej. Dotychczas kwestia opodatkowania VAT premii nie budziła większych wątpliwości. Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów z 30 grudnia 2004 r. premie takie podlegały VAT. Podatnicy więc zmienili sposób dokumentowania dla celów podatkowych premii z not księgowych na faktury. Co ważne, identyczne stanowisko zajmowały w latach 2005-2006 praktycznie wszystkie urzędy i izby skarbowe.
Sytuacja zmieniła się diametralnie w 2007 roku, kiedy to 6 lutego wyrok w sprawie premii wydał NSA (sygn. akt I FSK 94/06). Sąd podkreślił, że premie pieniężne związane wyłącznie z przekroczeniem określonego poziomu obrotów nie podlegają VAT.
- W ostatnim czasie chyba żadne inne zagadnienie dotyczące VAT nie stało się przedmiotem tylu publikacji prasowych, interpretacji podatkowych, orzeczeń sądowych, a nawet interpelacji poselskich. Tym bardziej zaskakująca jest niechęć Ministerstwa Finansów do ponownego przeanalizowania tematu, w szczególności w kontekście jednoznacznej linii orzecznictwa - podkreśla Krzysztof Sachs, partner w Ernst & Young.
Dodaje, że właściwie jedyną pozytywną zmianą jest to, że od czasu scentralizowania interpretacji podatkowych w resorcie finansów odpowiedzi na indywidualne zapytania podatników są już zbieżne - wskazują zawsze, że jeśli premia pieniężna nie ma charakteru rabatu, wówczas powinna być traktowana jako zapłata za usługi i udokumentowana fakturą VAT.
- Paradoksalnie, w tym samym czasie sądy administracyjne z NSA na czele słusznie zauważyły, że jednostronne świadczenie (premia) ze strony dostawcy towarów bez jakiegokolwiek świadczenia ze strony nabywcy nie może podlegać VAT - przypomina Krzysztof Sachs.
...powoduje problemy
Zaistniała sytuacja powoduje ogromne zamieszanie wśród podatników, którego głównym powodem są często sprzeczne stanowiska dwóch stron tej samej transakcji. Najczęściej podmiot otrzymujący premię ma interpretację, że podlega ona VAT i w związku z tym wystawia fakturę, z której przyjęciem jego kontrahent ma problem, gdyż np. posiada własną interpretację lub wyrok, że premie powinny pozostawać poza VAT.
W takim przypadku - jak wyjaśnia Krzysztof Sachs - otrzymujący fakturę może mieć wątpliwość, czy po 1 stycznia 2008 r. (tj. po zmianie treści art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT) będzie miał prawo do odliczenia podatku naliczonego z niej wynikającego.
Mimo ochrony płynącej z interpretacji z 30 grudnia 2004 r. pełnego komfortu mieć nie można. Nie ma też argumentów, żeby przekonać kontrahenta, aby nie wystawiał na jego rzecz faktury.
- Co więcej, zazwyczaj jeden podmiot otrzymuje od różnych kontrahentów różne dokumenty dotyczące premii (faktury lub noty). To też nie jest korzystne choćby z punktu widzenia kosztów administracyjnych związanych z prowadzeniem księgowości i rozliczeń podatkowych. Brak unifikacji w oczywisty sposób koszty te podwyższa - argumentuje partner Ernst & Young.
Ministerstwo ma kłopot...
Przed 1 maja 2004 r. nie było wątpliwości, że premie pieniężne nie podlegają opodatkowaniu VAT. Taka też była praktyka rynkowa. Dorota Pokrop, menedżer w Ernst & Young, zwraca uwagę, że zmiana ustawy o VAT związana z przystąpieniem Polski do UE obejmowała m.in. znaczne rozszerzenie definicji usług. Analizując tę definicję, Ministerstwo Finansów wydało 30 grudnia 2004 r. interpretację ogólną, w której stwierdziło, że premie pieniężne wypłacane za osiągnięcie lub przekroczenie określonego pułapu zakupów stanowią wynagrodzenie za wykonanie usługi, jeżeli wypłaconych kwot nie można przyporządkować do konkretnej dostawy. Jeżeli takie przyporządkowanie byłoby możliwe, wypłacona premia powinna stanowić rabat udzielony przez wypłacającego premię. Tym samym ministerstwo uznało, że premie powinny podlegać VAT i być dokumentowane fakturami VAT.
- Bazując na tej interpretacji, podatnicy zmienili dotychczasowe podejście. Wielu z nich na potwierdzenie konieczności opodatkowania VAT premii uzyskało indywidualne interpretacje podatkowe - tłumaczy Dorota Pokrop.
Dodaje, że cały system opodatkowania VAT premii działał bez zarzutu aż do 6 lutego 2007 r., kiedy NSA słusznie orzekł, że tego typu premie nie stanowią wynagrodzenia za usługę, a więc nie podlegają VAT.
Czy miało to przełożenie na podejście organów podatkowych?
- Początkowo tak. Urzędy i izby skarbowe zaczęły uznawać, że premie powinny pozostawać poza VAT i to pomimo braku zmiany oficjalnego stanowiska przez Ministerstwo Finansów. Jednak od momentu, w którym wydawanie interpretacji znalazło się w gestii samego resortu, tendencja ta odwróciła się - wydawane obecnie interpretacje wciąż nakazują opodatkowanie premii VAT, ignorując ukształtowaną linię orzeczniczą - wyjaśnia Dorota Pokrop.
Ma to szczególne znaczenie dla podatników, którzy wypłacają premie. Oni wciąż otrzymują faktury VAT dotyczące premii i to oni muszą podjąć tę niełatwą decyzję, czy dokonają odliczenia VAT wynikającego z tych faktur.
...ale się broni
Jak wskazuje Roman Namysłowski, menedżer w Ernst & Young, najistotniejsze znaczenie dla przedsiębiorców wydaje się mieć wyrok NSA z lutego 2007 r., w którym sąd uznał, że przyznanie premii nie podlega opodatkowaniu. W konsekwencji podmiot otrzymujący premię nie jest zobowiązany wykazywać podatku należnego z tego tytułu.
NSA wskazał, że zawarte w ustawie o VAT (jak również w VI Dyrektywie) definicje czynności podlegających opodatkowaniu każą stwierdzić, iż ta sama czynność nie może być jednocześnie dostawą towarów i świadczeniem usług. Dokonywanie zakupów i osiągnięcie przez to określonego w umowie pomiędzy stronami poziomu obrotów było już opodatkowane jako dostawa towarów po stronie sprzedającego (wypłacającego premię).
Opodatkowanie premii w tej sytuacji prowadziłoby do podwójnego opodatkowania tej samej czynności, co jest sprzeczne zarówno z konstytucyjną zasadą równości i powszechności opodatkowania, jak i z przepisami unijnymi - twierdzi Roman Namysłowski.
Podkreśla też, że zgodnie z przepisami VI Dyrektywy (obecnie zastąpionej Dyrektywą 112) opodatkowaniu jako świadczenie usług podlega każda transakcja niebędąca dostawą towarów. Wskazanie na konieczność wystąpienia transakcji oznacza, że stosunek prawny łączący strony musi wiązać się ze świadczeniem wzajemnym. Tymczasem trudno wskazać po stronie otrzymującego premię jakiekolwiek działania, których beneficjentem byłby podmiot przyznający premię.
Mogłoby się wydawać, że rozstrzygnięcie NSA ostatecznie przesądzi podejście do kwestii zasad opodatkowania premii pieniężnych. Tym bardziej że po tym wyroku pojawiło się kilka wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych (m.in. I SA/ Po 287/07), w których rozstrzygnięcia były zgodne ze stanowiskiem NSA. Niestety, tak nie jest.
- Ministerstwo Finansów, używając terminologii wojskowej, okopało się w swojej twierdzy i uparcie broni swojego stanowiska wyrażonego w interpretacji z grudnia 2004 r. - ostrzega Roman Namysłowski.
Podpowiada, że rozwiązaniem tej patowej sytuacji byłoby uchylenie dotychczasowej i wydanie nowej interpretacji ogólnej przez ministra finansów, uwzględniającej orzecznictwo sądów. Do tego zresztą zobowiązuje Ordynacja podatkowa, nakładając obowiązek zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, poprzez jego interpretacje, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Premie pieniężne w praktyce
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
POSTULUJEMY
Minister finansów na podstawie art. 14a Ordynacji podatkowej powinien jak najszybciej wydać ogólną interpretację podatkową, jak należy opodatkować VAT premie pieniężne. W tej interpretacji powinien uwzględnić orzecznictwo sądów administracyjnych.
22 proc. wynosi VAT od premii pieniężnych
Ewa Matyszewska
ewa.matyszewska@infor.pl