Orzeczeniem kończącym sprawę jest zasadniczo wyrok. To w tym orzeczeniu sąd decyduje o uznaniu roszczenia bądź jego oddaleniu. Postanowieniem sąd rozstrzyga różnego rodzaju kwestie wpadkowe.
Kiedy się wydaje
Postanowienia wydaje się wtedy gdy ustawa nie przewiduje konieczności wydania wyroku ani nakazu zapłaty. Można zatem powiedzieć, że postanowienia dotyczą mniej istotnych kwestii wynikłych w trakcie postępowania.
Postanowienia mogą jednak kończyć postępowanie w sprawie. Taka sytuacja ma miejsce przy umorzeniu postępowania. Sąd decyduje o umorzeniu postępowania właśnie wydając postanowienie a nie wyrok.
Zobacz: Kiedy sąd wydaje wyrok częściowy?
Zasady wydawania
Postanowienia mogą zapadać zarówno na posiedzeniach niejawnych jak i na rozprawach.
Jeżeli postanowienie nie kończy postępowania w sprawie i zapadło na posiedzeniu jawnym wtedy jego treść umieszcza się w protokole sprawy bez spisywania odrębnej sentencji.
Uzasadnienie
Postanowienia ogłoszone na posiedzeniu jawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlegają one zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Postanowienia te doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem.
Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu obu stronom, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem; doręczając postanowienie, należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.
Zobacz serwis: Przedsiębiorca w sądzie
Zaskarżenie
Nie wszystkie postanowienia można skarżyć. Zaskarżeniu podlegają tylko te postanowienia, które kończą sprawę oraz te wskazane przez kodeks. Zaskarżeniu podlegają postanowienia, których przedmiotem jest:
- zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie,
- odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie;
- oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji;
- rygor natychmiastowej wykonalności;
- wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania;
- stwierdzenie prawomocności orzeczenia,
- skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia,
- zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
- odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia;
- sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
- określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego,
- oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
- zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem;
- odrzucenie zażalenia;
- odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.
W celu zaskarżenia postanowienia należy wnieść do sądu drugiej instancji zażalenie. Zażalenie wnosi się do sądu w terminie 7 dni liczonych od dnia doręczenia postanowienia.