Kiedy sąd wyrokuje zaocznie
Wyrok zaoczny stanowi formę orzeczenia sądowego, które może być wydane przez sąd zarówno w postępowaniu cywilnym jak i karnym.
W procesie cywilnym sąd (art. 339 § 1 kodeksu postępowania cywilnego – "k.p.c.") wydaje wyrok zaoczny, jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie.
Dodatkowo w postępowaniu w sprawach gospodarczych sąd może (ale nie musi) wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew (art. 479[18] § 2 k.p.c.). Należy podkreślić, iż nie jest to samodzielna i wystarczająca przesłanka do wydania wyroku zaocznego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 7 lipca 1993 ( sygn. akt III CRN 21/93) : "Brak odpowiedzi na pozew nie stanowi - również w sprawie gospodarczej - samodzielnej i wystarczającej przesłanki wydania wyroku zaocznego".
Przeczytaj także: Jakie orzeczenia może wydać sąd?
Co sąd bierze pod uwagę
Zgodnie z art. 339 § 2 k.p.c. sąd wydając wyrok zaoczny przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba, że budzą one uzasadnione wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.
Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy (np. wyrok z dnia 31 marca 1999 r.; sygn. akt I CKU 176/97) domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego, a obowiązkiem sądu jest rozważenie, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenie strony powodowej uzasadniają uwzględnienie żądania.
W przypadku gdy sąd nie ma uzasadnionych wątpliwości, orzeka zgodnie z żądaniem pozwu. Wskazać należy, że sąd z urzędu nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.
Uprawnienia pozwanego
Pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny może odwołać się składając tzw. sprzeciw w ciągu tygodnia od doręczenia wyroku (art. 344 § 1 k.p.c.). W piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien przytoczyć zarzuty przeciwko żądaniu pozwu oraz fakty i dowody na ich uzasadnienie.
Jeżeli sprzeciw został złożony prawidłowo, przewodniczący wyznacza termin rozprawy i zarządza doręczenie sprzeciwu powodowi (art. 345 k.p.c.).
W przypadku postępowania karnego możliwe jest wydanie wyroku zaocznego w sprawach rozpoznawanych w ramach postępowania uproszczonego. Zgodnie z art. 479 kodeksu postępowania karnego ("k.p.k.") pomimo niestawiennictwa oskarżonego prawidłowo wezwanego sąd może przeprowadzić postępowanie podczas jego nieobecności i wydać wyrok zaoczny.
Oskarżonemu służy prawo wniesienia w terminie 7 dni od doręczenia wyroku sprzeciwu, w którym winien podać przyczynę swego niestawiennictwa. Zgodnie z art. 482 § 1 k.p.k. oskarżony może wraz z sprzeciwem wnieść wniosek o uzasadnienie wyroku. W razie uwzględnienia sprzeciwu sąd rozpoznaje sprawę oskarżonego ponownie.
Polecamy: Po wyroku
Marek Maliński
Autor jest prawnikiem Kancelarii Prawnej Skarbiec.Biz, która specjalizuje się w
międzynarodowej optymalizacji podatkowej