Postępowanie nakazowe stanowi jedno z postępowań odrębnych, uregulowanych w przepisach art. 484(1)- 497 kpc. Postępowanie to należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Sąd rozpoznaje sprawę w postępowaniu nakazowym na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie, a rozpoznanie sprawy następuje na posiedzeniu niejawnym.
Kiedy sąd wyda nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym
Zgodnie z art. 485 § 1 kpc sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu:
- dokumentem urzędowym,
- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
- wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,
- zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i nie zapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.
Sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. Sąd może również wydać nakaz, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.
O czym orzeka sąd wydając nakaz zapłaty?
Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty.
Obowiązek zaspokojenia roszczenia w całości odnosi się do wszystkich roszczeń objętych nakazem zapłaty. Zaspokojone muszą być także roszczenia dotyczące kosztów postępowania.
Bieg terminu dwutygodniowego rozpoczyna się od dnia doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty.
Szczególną cechą postępowania nakazowego jest nadanie nakazowi zapłaty mocy tytułu zabezpieczenia. Nakaz od chwili wydania stanowi tytuł zabezpieczenia. Nakaz zapłaty, jako tytuł zabezpieczenia roszczeń dochodzonych w postępowaniu nakazowym, nie wymaga nadania klauzuli wykonalności - staje się więc wykonalny z momentem wydania.
Porównaj: Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym
Jeżeli doręczenie nakazu zapłaty nie może nastąpić dlatego, że miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju, sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty, a przewodniczący podejmuje odpowiednie czynności.
Jakie są środki zaskarżenia w postępowaniu nakazowym
Środkiem zaskarżenia nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym są zarzuty od nakazu zapłaty. Pozwany kwestionując roszczenie stwierdzone nakazem zapłaty musi w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu wnieść pismo procesowe zawierające zarzuty. W sprawach, w których pozew został wniesiony na urzędowym formularzu, zarzuty muszą być wniesione również na urzędowym formularzu (formularz SP).
Zarzuty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór (a więc np. wniosek o przekazanie sprawy sądowi właściwemu, wniosek o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu itp.), oraz pozostałe zarzuty przeciwko żądaniu pozwu, a także wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie. Jest to o tyle istotne, że nowe okoliczności faktyczne, zarzuty i wnioski dowodowe niezgłoszone w pozwie albo w piśmie zawierającym zarzuty od nakazu zapłaty mogą być rozpoznawane jedynie wtedy, gdy strona wykaże, że nie mogła z nich skorzystać wcześniej lub gdy potrzeba ich powołania wynikła później.
W razie prawidłowego wniesienia zarzutów przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie ich powodowi. Samo wniesienie zarzutów nie powoduje więc - w odróżnieniu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym - automatycznego uchylenia wydanego nakazu. Nie jest dopuszczalna przedmiotowa zmiana powództwa prowadząca do rozszerzenia lub zmiany przedmiotu sprawy (wyrok SN z 3 października 2000 r., I CKN 1120/98, OSNC 2001, nr 3, poz. 44).
Porównaj: Jak bronić się przed nakazem zapłaty?
Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza.