O ile w mediacji mediator jest osobą odpowiadającą za właściwą komunikację między stronami i zapobieganiem naruszenia zasad mediacji, o tyle arbiter pełni rolę sędziego rozstrzygającego odgórnie o odpowiedzialności danej strony. Związanie takim rozstrzygnięciem wynika nie tylko z prawa ale bardziej z woli stron wyrażonej w klauzuli arbitrażowej.
Przeczytaj koniecznie: Wybierając mediacje lub arbitraż - porada
Kodeks postępowania cywilnego określa zasady wyboru arbitra lub arbitrów przez strony przy arbitrażu ad hoc. Co do zasady arbitrem może być każda osoba fizyczna bez względu na narodowość- nie może być nim jednak sędzia chyba, że w stanie spoczynku. Strony mogą w klauzuli arbitrażowej wyznaczyć liczbę arbitrów, sposób ich wyznaczenia albo wskazać konkretne osoby jako arbitrów.
Polecamy: Sąd
Podczas postępowania arbitrzy działający razem jako sąd polubowny mają szereg uprawnień umożliwiających skuteczne rozwiązanie sporu między stronami:
- sąd polubowny może orzekać o swej właściwości, w tym o istnieniu, ważności albo skuteczności zapisu na sąd polubowny.
- w braku odmiennego uzgodnienia stron, sąd polubowny może, z zastrzeżeniem przepisów ustawy, prowadzić postępowanie w taki sposób, jaki uzna za właściwy.
- w braku odmiennego uzgodnienia stron, sąd polubowny niezależnie od ustalonego miejsca postępowania może wyznaczyć posiedzenie w każdym miejscu, jakie uzna za stosowne dla odbycia narady arbitrów albo dla przeprowadzenia dowodów.
- w braku odmiennego uzgodnienia stron, sąd polubowny decyduje o tym, czy przeprowadzić rozprawę w celu przedstawienia przez strony twierdzeń lub dowodów na ich poparcie, czy też postępowanie będzie prowadzone na podstawie dokumentów i innych pism, bez wyznaczania rozprawy. Jeżeli strony wyznaczyły, że rozprawa nie będzie wyznaczana, wówczas sąd polubowny ma obowiązek wyznaczyć rozprawę na żądanie z jednej z stron.
- sąd polubowny może przeprowadzić dowód z przesłuchania świadków, z dokumentów, oględzin, a także inne konieczne dowody, bez stosowania środków przymusu.
- w braku odmiennego uzgodnienia stron, sąd polubowny może także wyznaczyć biegłego lub biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii a także zażądać od strony dostarczenia biegłemu odpowiednich informacji lub przedstawienia mu albo udostępnienia do zbadania dokumentów lub innych przedmiotów.
- sąd polubowny może zwrócić się o przeprowadzenie dowodu lub wykonanie innej czynności, której sąd polubowny nie może wykonać, do sądu rejonowego, w którego okręgu dowód lub czynność powinna być przeprowadzona.
Większość uprawnień sądu polubownego jest ograniczonych wolą stron, od których zależy, jakie regulacje kodeksowe będą miały zastosowanie.
Michał Zdrojewski