Ugoda w mediacji
Kodeks postępowania cywilnego jasno stwierdza, że po zakończeniu mediacji mediator sporządza protokół oraz dołącza do niej ugodę, jeśli doszło do jej zawarcia. Ugoda powinna być podpisana przez obydwie strony, a jeśli jest to niemożliwe wówczas mediator powinien w protokole przedstawić przyczynę braku podpisu. Po zawarciu ugody mediator niezwłocznie składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej.
Jeśli doszło do zawarcia ugody to na wniosek stron sąd właściwy do rozpatrzenia sprawy w postępowaniu procesowym powinien zatwierdzić ugodę zawartą przed mediatorem. Sąd może odmówić zatwierdzenia ugody, jeśli:
- ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego;
- zmierza do obejścia prawa;
- jest niezrozumiała;
- zawiera sprzeczności.
Przeczytaj także: Kiedy może dojść do mediacji?
Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym.
Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem.
Ugoda w arbitrażu
Specyfiką postępowania arbitrażowego jest wydawanie wyroku przez niezależny sąd arbitrażowy, wyznaczony przez strony. Nie oznacza to, że strony są pozbawione możliwości zawarcie ugody, jeśli okaże się, że istnieje wspólne pole porozumienia. W takim przypadku ugoda zostaje wciągnięta do protokołu i stwierdzona podpisami stron, a postępowanie arbitrażowe zostaje umorzone. Na żądanie stron ugoda uzyskać formę wyroku sądu arbitrażowego i posiadać takie same skutki.
Ugoda zatwierdzona jako wyrok sądu arbitrażowego powinien zawierać elementy wyroku tj. oznaczenie stron, motywy rozstrzygnięcia, podpisy arbitrów, zapis na sąd polubowny, datę i miejsce wydania wyroku.
Na żądanie stron, po dostarczeniu odpisu ugody i zapisu na sąd polubowny, sąd powszechny może uznać ugodę zawartą przed sądem arbitrażowym. Podobnie jak w przypadku ugody w mediacji uznanej ugodzie są może nadać klauzulę wykonalności jeśli ugoda nadaje się do egzekucji.
Należy pamiętać, że Rzeczpospolita Polska jest stroną Konwencji Nowojorskiej dotyczącej wykonalności wyroków sądów polubownych (w tym zagranicznych). Niemniej trzeba wskazać przypadki, w których nasza ugoda może nie być uznana przez sąd:
- spór według przepisów nie mógł być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego;
- uznanie lub wykonanie ugody zawartej przed sądem polubownym byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej;
- brak zapisu na sąd polubowny lub jego bezskuteczność;
- sprzeczność składu sądu lub postępowania arbitrażowego z umową zawarta między stronami lub z prawem państwa gdzie toczyło się postępowanie;
- ugoda nie była jeszcze wiążąca, została uchylona, lub wstrzymana przez inny sąd;
- ugoda dotyczyła sporu nieobjętego zapisem na sąd polubowny.
Michał Zdrojewski