Aby odpowiedzieć na pytanie jak długo trwa ochrona autorskich praw majątkowych musimy najpierw dokonać rozróżnienia na autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe.
Autorskie prawa osobiste
Autorskie prawa osobiste, jak sama nazwa wskazuje, są to uprawnienia o charakterze osobistym. Mogą przysługiwać tylko autorowi utworu, nawet w przypadku utworów pracowniczych. Odnoszą się do niemajątkowej ochrony praw twórców. Chronią one więź twórcy z utworem. Prawa te są nieprzenaszalne, nie można się ich zrzec lub zbyć ich. Obowiązują bezterminowo. Chronią od momentu powstania utworu i obowiązują wiecznie, nie wygasają z upływem określonego czasu. Prawami autorskimi osobistymi są:
- prawo do autorstwa utworu, prawo do oznaczania utworu swoim imieniem i nazwiskiem, pseudonimem lub anonimowo, prawo do niezmienności treści i formy dzieła, prawo do decydowania o pierwszym rozpowszechnieniu utworu, prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Zobacz: Utwór na gruncie prawa autorskiego
Autorskie prawa majątkowe
Autorskie prawa majątkowe obejmują ochronę ekonomicznych interesów twórcy. Możliwe jest rozporządzanie prawami majątkowymi. Można je więc bez problemu zbyć lub zezwolić na korzystanie z utworu na określonych polach eksploatacji, przez określony czas, czyli udzielić licencji. Prawa majątkowe już od momentu powstania utworu mogą przysługiwać innej osobie niż twórca, np. pracodawcy twórcy kiedy mamy do czynienia z utworem pracowniczym. Autorskie prawa majątkowe podlegają ochronie czasowej określonej w ustawie.
Długość trwania autorskich praw majątkowych
To jak długo trwa ochrona autorskich praw majątkowych, zależy od tego na podstawie jakiej ustawy ochrona ta istnieje. W każdym kraju ochrona ta może mieć inną długość, w zależności od regulacji ustawy państwowej. Istnieje jednak również międzynarodowa ochrona praw twórców określona w Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych.
Konwencja berneńska
Konwencja berneńska jest umową międzynarodową zawartą w Bernie 9 września 1886r. Była ona pierwszą umową międzynarodową dotyczącą respektowania praw autorskich. Obecnie Konwencję berneńską podpisały 163 państwa (w tej chwili na świecie mamy 194 państwa, tak więc liczba ta jest imponująca). Konwencją rządza dwie podstawowe zasady:
- Zasada minimum ochrony - sygnatariusze konwencji zobowiązani są do zapewnienia w swoich ustawach krajowych minimum ochrony przewidzianej w niej, mogą jednak ustanowić ochronę dłuższą i korzystniejszą.
- Zasada asymilacji
Twórca pochodzący z innego kraju, będącego sygnatariuszem konwencji, musi być traktowany na równi z twórcami z danego kraju członkowskiego. Tak więc jeżeli w kraju tym obowiązuje dłuższy, niż przewidziany w konwencji, okres ochrony, twórca pochodzący z innego kraju nie może być traktowany odmiennie niż obywatele tego kraju.
Czas ochrony
Obecnie czas trwania autorskich praw majątkowych na podstawie Konwencji berneńskiej wynosi 50 lat. Na podstawie polskiej ustawy o prawie autorskim i prawie prasowym wynosi on 70 lat.
W odniesieniu do dzieł fotograficznych i dzieł sztuki użytkowej czas ochrony na podstawie Konwencji berneńskiej wynosi 25 lat, natomiast na podstawie polskiej ustawy jest on dłuższy i wynosi 70 lat.
Zobacz: Czym jest domena publiczna?
Od kiedy liczyć czas ochrony?
Na podstawie art. 36 polskiej ustawy o prawie autorskim, autorskie prawa majątkowe gasną po upływie lat siedemdziesięciu:
- od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich od śmierci twórcy który przeżył pozostałych;
- w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chybże pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;
- w odniesieniu do utworu do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca – od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony od daty jego ustalenia;
- w odniesieniu do utworu audiowizualnego – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego
Jeżeli okres ochrony autorskich praw majątkowych liczymy od momentu rozpowszechnienia, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu oddzielnie od daty rozpowszechnienia dla każdej z wymienionych części.