Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi to, zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy.
OZZ-ety pełnią w praktyce rolę pośrednika w obrocie prawami autorskimi przynależnymi autorom, pomiędzy samymi twórcami, a podmiotami, które są zainteresowane korzystaniem z utworów. Ich rola polega na udzieleniu licencji, pobraniu wynagrodzenia z tego tytułu oraz przekazywaniu wynagrodzenia na rzecz autorów. Całość w oparciu o tabele wynagrodzeń.
Proponowane przez Komisję zmiany zawarte są w projekcie dyrektywy zbiorowego zarządu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
Komisja Europejska zaproponowała wprowadzenie środków mających na celu modernizację stowarzyszeń zbiorowego zarządzania prawami autorskimi oraz środków zachęcających do promowania ich przejrzystości i skuteczności.
Polecamy: Opłata reprograficzna 2012
OZZ-ety się nie sprawdzają
Nowe technologie cyfrowe otwierają szerokie możliwości zarówno dla twórców, konsumentów, jak i dla przedsiębiorstw. Rosnący popyt na dostęp w trybie online do treści kulturowych (np. muzyki, filmów, książek itp.) nie zna granic ani ograniczeń krajowych. To samo dotyczy również usług internetowych umożliwiających dostęp do tych treści. W tym miejscu, zwłaszcza w sektorze muzycznym, do gry wchodzą organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, które w imieniu kompozytorów i autorów tekstów zarządzają udzielaniem licencji na korzystanie w internecie z utworów muzycznych chronionych prawem autorskim. Zbierają one także opłaty licencyjne i dokonują ich redystrybucji.
Niektóre z tych organizacji mają problemy z dostosowaniem się do wymagań w zakresie zarządzania prawami do korzystania z utworów muzycznych w internecie, zwłaszcza w kontekście transgranicznym. Dzięki przedstawionemu wnioskowi te stowarzyszenia zbiorowego zarządzenia prawami autorskimi, które pragną udzielać licencji na swój repertuar na różnych terytoriach, musiałyby spełniać normy europejskie. Ułatwiłoby to usługodawcom uzyskiwanie niezbędnych licencji na muzykę, która ma być rozpowszechniana online w całej UE oraz zagwarantowałoby, że dochody są prawidłowo zbierane i przekazywane kompozytorom i autorom tekstów na sprawiedliwych zasadach.
Ogólnie rzecz biorąc, organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi działające we wszystkich sektorach musiałyby spełniać nowe normy europejskie przewidujące poprawę sposobu zarządzania i większą przejrzystość w prowadzeniu działalności. Konieczność wprowadzenia zmian w niektórych praktykach tych organizacji została podkreślona przez niedawne przypadki, kiedy to tantiemy zebrane w imieniu posiadaczy praw autorskich zostały utracone w wyniku niewłaściwej polityki inwestycyjnej, a także przez stwierdzone opóźnienia płatności takich honorariów na rzecz właścicieli praw autorskich.
Komisarz do spraw rynku wewnętrznego i usług Michel Barnier powiedział: „Potrzebujemy europejskiego jednolitego rynku cyfrowego, który funkcjonowałby z korzyścią dla twórców, konsumentów i usługodawców. Bardziej efektywne stowarzyszenia zbiorowego zarządzania prawami autorskimi ułatwiłyby usługodawcom rozwijanie nowych usług ponad granicami, co służy zarówno europejskim konsumentom, jak i różnorodności kulturowej.” Komisarz dodał również, że „organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi powinny działać z zachowaniem pełnej przejrzystości i gwarantować twórcom bardziej terminowe wynagrodzenie za ich pracę. Ma to kluczowe znaczenie dla dalszych inwestycji w kreatywność i innowacje, które z kolei będą prowadzić do dodatkowego wzrostu gospodarczego i zwiększenia konkurencyjności.”
Główne elementy proponowanej dyrektywy
Dzisiejszy wniosek ma dwa wzajemnie uzupełniające się cele:
- Promowanie większej przejrzystości i poprawy zarządzania w stowarzyszeniach zbiorowego zarządzania prawami autorskimi poprzez zwiększenie obowiązków w zakresie sprawozdawczości i kontrolę ich działalności przez właścicieli praw autorskich, tak aby stworzyć zachęty do większej innowacyjności i poprawy jakości usług.
- Na tej podstawie i bardziej szczegółowo – promowanie i ułatwienie udzielania licencji, obejmujących różne terytoria i repertuary, na korzystanie w internecie z utworów muzycznych chronionych prawem autorskim w UE/EOG.
W praktyce:
- Posiadacze praw autorskich mieliby bezpośredni wpływ na zarządzanie swoimi prawami, byliby szybciej wynagradzani, a możliwość wyboru najskuteczniejszego dla ich celów stowarzyszenia zbiorowego zarządzania prawami autorskimi zapisano by w prawodawstwie. Przyczyni się to do lepszej ochrony interesów właścicieli praw autorskich, jak również do lepszego dostępu do treści kulturowych dla konsumentów.
- Nowe przepisy zmieniłyby sposób, w jaki działają organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w całej Europie, dzięki nowym wymaganiom, takim jak: lepsze zarządzanie repertuarem, szybsze płatności na rzecz członków, jasność w zakresie dochodów z wykorzystania praw, roczne sprawozdanie dotyczące przejrzystości i dodatkowe informacje dostarczane bezpośrednio do posiadaczy praw autorskich i partnerów biznesowych (takich jak inne organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi). Państwa członkowskie musiałyby stosować mechanizmy rozwiązywania sporów pomiędzy stowarzyszeniami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i posiadaczami praw autorskich. Ulepszone standardy i procesy powinny skutkować sprawniejszym funkcjonowaniem takich organizacji i większym zaufaniem do ich działalności.
- Proces udzielania licencji, obejmujących różne terytoria, na korzystanie w internecie w różnych krajach z utworów muzycznych chronionych prawem autorskim byłby łatwiejszy, ale także podlegałby obowiązkowi wykazania zdolności technicznych do skutecznego wykonywania takich zadań. Byłoby to korzystne zarówno dla autorów, dostawców usług internetowych, jak i dla obywateli.
Źródło: Komisja Europejska/MM