Pomniejszenia wynagrodzenia pracownika dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Jeżeli pracodawca dokona potrącenia niezgodnie z prawem wówczas pracownikowi przysługuje roszczenie o zapłatę nienależnie potrąconego przez pracodawcę wynagrodzenia.
Kodeks pracy szczegółowo określa kolejność dokonywanych potrąceń. W pierwszej kolejności są to sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, następnie sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, potem zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi i kary pieniężne przewidziane w kodeksie pracy.
Przez świadczenia alimentacyjne należy rozumieć nie tylko świadczenia wynikające z obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny, ale także z rent cywilnych spełniających funkcję alimentacyjną. Świadczenia alimentacyjne mogą być potrącane do 3/5 wynagrodzenia pracownika i nie istnieje tu żadna kwota wolna od potrąceń.
Polecamy: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami
Tytułami wykonawczymi są w przypadku postępowania cywilnego tytuły egzekucyjne zaopatrzone w klauzulę wykonalności. Tytułami egzekucyjnymi są orzeczenia sądu albo referendarza sądowego, prawomocne albo podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak też ugody sądowe, wyroki i ugody zawarte przed sądem polubownym, ugody zawarte przed mediatorem, inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej, niektóre akty notarialne, w których dłużnik poddał się egzekucji. W przypadku postępowania administracyjnego są postanowienia i decyzje organów administracji państwowej, z których wynikają obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej.
Zaliczka pieniężna to zaliczka udzielona pracownikowi na pokrycie należności związanych z wykonywaniem pracy, które ponosi pracodawca.
Kary pieniężna to kary porządkowe, które przeznaczane są na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy u pracodawcy. Nie należy kar pieniężnych utożsamiać z możliwością potrącenia odszkodowania z tytułu wyrządzenia przez pracownika szkody pracodawcy.
Zobacz: Pracownik i ZUS
Potrącenia inne niż świadczenia alimentacyjne dokonywane są do połowy wynagrodzenia pracownika, a kwota wolna od potrąceń wynosi połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne; 75% minimalnego wynagrodzenia przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi, a 90% minimalnego wynagrodzenia przy potrącaniu kar pieniężnych.
Do wynagrodzenia będącego podstawą potrąceń wlicza się przypadające do wypłaty w danym miesiącu składniki wynagrodzenia za dany miesiąc oraz te przysługujące za okresy dłuższe niż miesiąc.