Naruszenie przez pracodawcę przepisów prawa pracy dotyczących praw pracownika stanowi wykroczenie w rozumieniu kodeksu wykroczeń (Dz.U.2013.482 j.t.). Aby dany czyn mógł być zakwalifikowany jako podlegający karze za wykroczenie musi wypełniać znamiona społecznej szkodliwości i być zabroniony przez ustawę. Zgodnie z art. 5 kodeksu wykroczeń czyn można popełnić umyślnie bądź nieumyślnie. Umyślne wykroczenie zachodzi wtedy, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, to znaczy chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godzi. Wykroczenie nieumyślne zachodzi, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. W odniesieniu do wykroczeń przeciwko prawom pracownika, sprawcą może być pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu. Zgodnie z regulacjami kodeksu wykroczeń za ich popełnienie może być zastosowana kara aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany.
Co do zasady w przypadku wykroczeń przeciwko prawom pracownika stosowana jest kara grzywny w wysokości od 1 000 zł do 30 000 zł. Ze względu na charakter czynu można w niektórych sytuacjach zastosować karę nagany, środek oddziaływania społecznego bądź środek oddziaływania wychowawczego (np. pouczenie).
Zobacz również: Ewidencja czasu pracy z korzyścią dla pracodawcy
Podstawy do ukarania za wykroczenie
Oskarżycielem w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika jest inspektor pracy, jednak do wszczętego już na wniosek inspektora postępowania może wstąpić prokurator bądź sam wnieść wniosek o wszczęcie takiego postępowania. Znamiona wykroczeń przeciwko prawom pracownika zostały uregulowane w art. 281 - 283 kodeksu pracy. Przykładowo zgodnie z art. 282 k.p. pracodawca, który wbrew obowiązkowi:
1) nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,
2) nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,
3) nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy,
- podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.
Podobnie w sytuacji, gdy pracodawca nie przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy bądź przykładowo pozostawia dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem również podlega karze grzywny w podanej wysokości.
Działania inspektora pracy
Inspektor pracy, uprawniony do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania przeciwko pracodawcy może w miarę potrzeby przeprowadzić szereg czynności, zmierzających do ustalenia podstaw do ukarania. W tym przypadku inspektor ma prawo do przesłuchiwania świadków, dokonywania oględzin, wzywania do przedłożenia odpowiednich dokumentów czy powoływania biegłych, przy czym istotne jest, aby wszelkie czynności były w miarę możliwości dokonywane w miejscu popełnienia czynu, bezpośrednio po jego ujawnieniu. Dodatkowo istotnym uprawnieniem jest możliwość przesłuchania osoby, w stosunku do której istnieje uzasadnione podejrzenie, że mogła ona popełnić czyn stanowiący wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Jednakże po przeprowadzeniu wszystkich czynności inspektor pracy ma prawo nałożyć samodzielnie grzywnę w drodze mandatu karnego w wysokości do 2 000 zł. Jeżeli ukarany pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu popełni co najmniej dwukrotnie wykroczenie przeciwko prawom pracownika w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania, wówczas inspektor pracy może nałożyć mandat w wysokości do 5 000 zł.
Zadaj pytanie na naszym FORUM: Moja Firma - Kadry i ZUS