Obowiązku utworzenia regulaminu pracy nie mają pracodawcy, którzy:
• zatrudniają mniej niż 20 pracowników,
• posiadają w zakładzie układ zbiorowy pracy, który zawiera regulacje właściwe dla regulaminu pracy (art. 104 § 2 Kodeksu pracy).
Nie ma jednak przeszkód, aby pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników utworzyli regulamin pracy.
Regulamin pracy musi zawierać pewne obowiązkowe elementy, które powinny się w nim znaleźć (art. 1041 § 1 Kodeksu pracy). Poza nimi regulamin pracy może zawierać również inne postanowienia regulujące organizację pracy w zakładzie. Tworząc regulamin pracy warto mieć na uwadze, że nie powinien to być dokument bardzo obszerny, który zawiera większość przepisów Kodeksu pracy i rozporządzeń wykonawczych. Tak rozbudowany regulamin będzie bowiem mało czytelny dla pracowników, a poza tym przy każdej zmianie przepisów będzie konieczna zmiana jego treści, gdyż w przeciwnym razie może to pociągać za sobą niekorzystne konsekwencje dla pracodawcy.
PROBLEM
Pracodawca tworząc w 2008 r. regulamin pracy zawarł w nim obowiązujące wówczas postanowienia Kodeksu pracy dotyczące sposobu ustalania wymiaru czasu pracy i wskazał: „Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin”. Od 1 stycznia 2011 r. zmieniły się przepisy dotyczące sposobu obliczania obowiązującego pracownika wymiaru czasu pracy. Do Kodeksu pracy wprowadzano zapis, że święto przypadające w dniu wolnym wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy nie obniża wymiaru czasu pracy pracownika. Pracodawca nie dokonał natomiast identycznej zmiany w obowiązującym u niego regulaminie pracy. W konsekwencji pracodawca, u którego dniem wolnym wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy jest sobota, musiał przyjąć w styczniu 2011 r. obowiązujący pracownika, zgodnie z regulaminem pracy, wymiar czasu pracy 152 godziny, zamiast 160 godzin wynikających z nowych regulacji Kodeksu pracy. W tym przypadku bowiem postanowienia regulaminu są korzystniejsze od przepisów powszechnie obowiązujących i pracodawca musi je stosować w pierwszej kolejności.
Regulamin pracy ma za zadanie dostosowanie ogólnie obowiązujących przepisów prawa pracy do specyfiki danego zakładu pracy. Powinien zatem uszczegóławiać i dostosowywać przepisy prawa pracy do warunków pracy w danym zakładzie. Regulamin musi zawierać co najmniej wszystkie elementy wnikające z art. 1041 Kodeksu pracy. Brak któregokolwiek z tych elementów nie powoduje nieważności regulaminu, jest jednak jego wadą, która powinna być przez usunięta pracodawcę.
Organizacja pracy
Regulamin pracy powinien określać organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej (tzw. tabela norm przydziału określająca, jaka odzież i na jaki okres przysługuje pracownikom zatrudnionym na określonych stanowiskach oraz rodzaje środków ochrony indywidualnej).
Najczęściej spotykane nieprawidłowości w tym zakresie dotyczą sporządzania przez pracodawcę tabeli norm przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego niezbędnych do stosowania na poszczególnych stanowiskach pracy w zakładzie. Podstawowym błędem w tym zakresie jest ustalanie przez pracodawcę terminów używalności środków ochrony indywidualnej bądź oznaczanie odzieży i obuwia roboczego terminem „do zużycia”.
Pracodawca ma obowiązek ustalić termin używalności wszystkich elementów wyposażenia z zakresu odzieży i obuwia roboczego, natomiast nie może oznaczać takich terminów dla żadnego ze środków ochrony indywidualnej. Środki ochrony indywidualnej mogą stracić swoje właściwości ochronne już kolejnego dnia po ich wydaniu pracownikowi i pracodawca musi bezwarunkowo zapewnić pracownikowi nowe środki.
• art. 9, art. 85 § 1-2, art. 86, art. 104-1043, art. 108 § 1-2, art. 129-130, art. 141, art. 151 § 4, art. 1511 pkt 1 lit. a, art. 1517 § 1, art. 1519 § 2, art. 2378 § 1, art. 281 pkt 4 Kodeksu pracy,
• § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281 ze zm.),
• § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.),
• art. 62 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.).
Więcej w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń - Zamów prenumeratę >>