Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy pełni funkcję kompensacyjną i odszkodowawczą. Wypłacane jest ono bowiem w miejsce wynagrodzenia, które pracownik otrzymałby za wykonaną pracę, gdyby w rezultacie wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę nie doznał przeszkód w jej świadczeniu ze strony pracodawcy.
Należne wynagrodzenie
Na podstawie art. 47 k.p. pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za dwa miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił trzy miesiące - nie więcej niż za jeden miesiąc. Jeżeli jednak umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem w wieku przedemerytalnym, z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego lub z pracownikiem, którego stosunek pracy podlega ochronie z mocy przepisu szczególnego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy.
Przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy stosuje się przepisy rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy. Należne wynagrodzenie oblicza się w myśl par. 1 pkt 1 tego rozporządzenia według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Oznacza to, że pracodawca w celu prawidłowego obliczenia należnego pracownikowi wynagrodzenia będzie musiał zastosować przepisy rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.
Bez zmniejszenia
Wynagrodzenie dla pracownika przywróconego do pracy nie ulega zmniejszeniu o wynagrodzenie uzyskane w tym czasie u innego pracodawcy. Przepis art. 47 k.p. nie zawiera bowiem możliwości zmniejszania tego wynagrodzenia o jakiekolwiek należności, które pracownik przywrócony do pracy uzyskał w okresie pozostawania bez pracy. Również zasiłek dla bezrobotnych nie podlega zaliczeniu na poczet wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Natomiast wydaje się, że na poczet tego wynagrodzenia można zaliczyć odprawę pieniężną wypłaconą pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, na podstawie art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wskazywał na to jednoznacznie Sąd Najwyższy w wyroku z 9 listopada 1990 r. (I PR 351/90 OSP 1991/7-8/169). Odprawa ta jest bowiem związana z wypowiedzeniem umowy o pracę. Natomiast w razie uznania, że wypowiedzenie było wadliwe i przywrócenia pracownika do pracy wypłacona odprawa stanie się świadczeniem nienależnym i pracodawca w zasadzie mógłby żądać jego zwrotu. Dlatego też wobec wzajemnego roszczenia pracownika o wypłatę wynagrodzenia z art. 47 k.p. uznać można, że odprawa ta może zostać zaliczona na poczet wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.
Co można odliczyć
Istotne wątpliwości dotyczą możliwości odliczania od wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy świadczeń z ubezpieczenia chorobowego oraz renty z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku świadczenia w postaci zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego dominuje pogląd, że jakkolwiek kwota pobranego przez pracownika zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego nie podlega odliczeniu od kwoty zasądzonego wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, to jednak okres pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy powinien być odliczony od okresu pozostawania bez pracy, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie (wyrok SN z 19 kwietnia 2006 r., I PK 158/05, OSNP 2007/7-8/99).
Podobnie wypowiadał się Sąd Najwyższy m.in. w uzasadnieniu wyroku z 16 sierpnia 2005 r. (I PK 11/05, OSNP2006/11-12/181). SN stwierdził, że okres, w którym pracownik jest niezdolny do świadczenia pracy, nie jest okresem gotowości do jej wykonywania, a więc podlega odliczeniu od czasu, za jaki przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Osoba pobierająca rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z dodatkiem pielęgnacyjnym z tytułu niezdolności do samodzielnej egzystencji nie jest gotowa do świadczenia pracy, a więc okres pobierania renty podlega wyłączeniu z okresu, za który przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Ponadto zasadność przyznania wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy za okres pobierania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i może to być uznane za nadużycie prawa.
Z ORZECZNICTWA
Czas pozostawania bez pracy, za który pracownikowi przywróconemu do pracy przysługuje wynagrodzenie, obejmuje okres, w którym pracownik mógł wykonywać pracę, tzn. był gotów do jej świadczenia, a wynagrodzenia za pracę został pozbawiony wyłącznie na skutek bezprawnej odmowy dopuszczenia go do pracy.
wyrok SN z 17 listopada 1998 r., I PKN 443/98, OSNAPiUS 2000/1/12
PRZYKŁAD
WYNAGRODZENIE ZA CZAS BEZ PRACY
Jan S. był pracownikiem w wieku przedemerytalnym, mimo to pracodawca wypowiedział mu umowę o pracę. W tej sytuacji Jan S. wniósł pozew o przywrócenie do pracy i wygrał sprawę po trwającym dwa lata procesie. Po uprawomocnieniu się wyroku pracownik stawił się do pracy. Po kilku dniach zażądał zapłaty 20 tys. zł wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy. Ponieważ pracodawca odmówił, Jan S. wniósł pozew o zasądzenie wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy. Sąd uwzględnił jego żądanie w całości.
PRZYKŁAD
POMNIEJSZONA WYPŁATA
Krzysztof Z. został przywrócony do pracy na podstawie wyroku sądu. Następnie zażądał od pracodawcy wypłaty pensji za czas pozostawania bez pracy. Pracodawca wypłacił mu wynagrodzenie odliczając okres, w który pracownik korzystał z zasiłku chorobowego. W tej sytuacji Krzysztof Z. wniósł pozew do sądu, żądając zasądzenia wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy. Sąd oddalił jego powództwo, gdyż pracodawca słusznie odliczył z okresu pozostawania bez pracy okres, w którym pracownik pobierał zasiłek chorobowy.
RYSZARD SADLIK
gp@infor.pl
RYSZARD SADLIK
sędzia orzekający Sądu Okręgowego w Kielcach
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 47 ustawy z 26 czerwca 1974 Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
• Art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. nr 90, poz. 844 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy ((Dz.U. nr 62, poz. 289 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.).