Działania organów podatkowych w zakresie podatku u źródła nie sprowadzają się jedynie do sfery ustawodawstwa, lecz wchodzą w obszar indywidualnych interpretacji podatkowych. Furtkę dla fiskusa otwiera tu nieprecyzyjny przepis art. 21 ust 1 lit. 2a ustawy o CIT, w którym ustawodawca odwołuje się do świadczeń „o podobnym charakterze” w odniesieniu do katalogu usług niematerialnych objętych podatkiem u źródła. Tak nieostre zdefiniowanie przepisu powoduje z jednej strony dużą niepewność podatników, dla których jedynym ratunkiem staje się zabezpieczenie transakcji poprzez otrzymanie indywidualnej interpretacji, a z drugiej strony wiąże się z pokusą nadinterpretacji prawa przez organy podatkowe. Przykładem w tym zakresie są usługi pośrednictwa, które choć niewymienione bezpośrednio w art. 21 ustawy o CIT, są często przedmiotem zapytań podatników.
Usługi niematerialne objęte podatkiem u źródła
Podatek u źródła dotyczy między innymi szeroko pojętych usług niematerialnych. Szczegółowy katalog takich usług zawarty jest w artykule 21 ust 1 pkt 2a ustawy o CIT, który wskazuje, że podatek u źródła należy pobrać w przypadku przychodów z tytułu świadczeń doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń. Ten zamknięty katalog zawiera na końcu otwartą furtkę w postaci zwrotu: „oraz świadczeń o podobnym charakterze”. W praktyce więc organy podatkowe oceniając stan faktyczny albo zdarzenie przyszłe opisane w interpretacji, gdzie wskazane są usługi inne niż wymienione w powyższym, zamkniętym katalogu świadczeń, dokonują analizy czy zakres wykonywanych czynności lub ich charakter jest zbliżony do któregoś ze świadczeń bezpośrednio wskazanych w przepisie.
Usługi pośrednictwa w ocenie organów podatkowych
Na wstępie należy zaznaczyć, że bardzo istotne jest prawidłowe sformułowanie opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w interpretacji podatkowej. Przekonał się o tym podatnik w interpretacji z dnia 11 grudnia 2020 r. nr 0111-KDIB2-1.4010.402.2020.2.AP, w której chciał potwierdzić podatkowe traktowanie wypłaty prowizji zagranicznemu kontrahentowi za sprzedaż perfum. Pomimo uznania stanowiska podatnika za prawidłowe, organ podatkowy wskazał w interpretacji, że nabywane przez wnioskodawcę usługi związane z pośrednictwem posiadają cechy charakterystyczne dla świadczeń wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT. Problemem było tu wskazanie w opisie stanu faktycznego, że pośrednik nie świadczy na jego rzecz usług zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, badania rynku czy usług reklamowych. Tym samym wnioskodawca niejako sam dokonał klasyfikacji wykonywanych przez pośrednika czynności, a organ oparł się na dokonanej klasyfikacji. W efekcie taka interpretacja nie zabezpiecza ryzyka podatnika z tytułu wypłat prowizji, ponieważ organy podatkowe mogą kwestionować charakter dokonywanych czynności i uznać je za świadczenia doradcze, reklamowe lub zarządcze.
Stanowiska organów podatkowych są bardzo różne, jednak w większości przypadków usiłują one „naciągać” stan faktyczny na niekorzyść przedsiębiorców. Przykładowo w interpretacji z dnia 2 sierpnia 2019 r. nr 0114-KDIP2-1.4010.186.2019.2.JF Dyrektor KIS uznał, że usługa pośrednictwa podlega objęciu regulacją art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy, jako świadczenie o podobnym charakterze do usług doradczych, reklamowych, zarządzania i kontroli oraz badania rynku, tj. wymienionych w przedmiotowym przepisie.
Zdarzają się także interpretacje pozytywne dla podatników, jak choćby interpretacja z dnia 28 marca 2019 r. nr 0114-KDIP2-1.4010.103.2019.1.KS, w której organ podatkowy potwierdził, że usługi pośrednictwa nie zostały wprost wymienione w przepisie więc podatek u źródła nie ma zastosowania.
Usługi pośrednictwa - stanowiska sądów administracyjnych
W obronie podatników stają sądy administracyjne, które weryfikują interpretacje Dyrektora KIS i dużej części orzeczeń albo zmieniają kwalifikację podatkową świadczeń dokonaną przez fiskusa albo nakazują ponowną weryfikację stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego celem dokładnego zbadania wykonywanych czynności w kontekście art. 21 ust 1 pkt 2a ustawy o CIT. Przykładem drugiego podejścia jest Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 17.06.2020 r. sygn. I SA/Gd 2106/19, w którym sąd wskazał, że organ arbitralnie i bez odniesienia do opisanego przez skarżącą stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego uznał, że nabywane przez spółkę usługi polegające na wsparciu sprzedaży produktów sprzedawanych przez spółkę stanowią usługi podobne do usług wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT. WSA w orzeczeniu przekazał także wskazówki interpretacyjne, uznając że usługi agencyjne, czego nie uwzględnił Dyrektor KIS w zaskarżonej interpretacji, wypełniają inne cele niż rodzaje usług wymienionych w katalogu określonym w analizowanym przepisie i nie mają istotnych cech podobnych do tych usług.
Dużo bardziej stanowczo wypowiedział się WSA w Warszawie w wyroku z dnia 09.07.2020 r. sygn. III SA/Wa 2603/19. W orzeczeniu tym WSA wskazał wprost, że „w świetle powyższego nie można przyznać racji organowi, że w tak przedstawionej usłudze pośrednictwa przeważają elementy usług reklamowych, badania rynku oraz doradczych”. Korzystne stanowiska sądów administracyjnych dają nadzieję płatnikom, że prowizje wypłacane kontrahentom zagranicznym nie będą podlegały podatkowi u źródła, a w konsekwencji ten surowy reżim nie będzie miał zastosowania.