RADA
Jeżeli pytanie dotyczy kontroli skarbowej, to mimo że zamierza Pan kwestionować w całości lub w części protokół kontroli skarbowej, powinien Pan skorygować deklarację w sposób wskazany w protokole kontroli. Jednocześnie powinien Pan złożyć zastrzeżenia lub wyjaśnienia do protokołu kontroli. Jeżeli nie złoży Pan korekty deklaracji uwzględniającej postanowienia protokołu kontroli, po upływie dwóch tygodni nie będzie Pan już mógł złożyć korekty. Wówczas narazi się Pan na wszczęcie postępowania podatkowego. Jeżeli organ kontrolujący uzna Pana zastrzeżenia lub wyjaśnienia złożone do protokołu kontroli, będzie Pan mógł ponownie złożyć korektę. Takie podwójne korekty są wymuszone przez przepisy proceduralne. Przepisy te na złożenie korekt i zastrzeżeń do protokołu kontroli skarbowej dają ten sam 14-dniowy termin.
Inaczej jest w przypadku kontroli podatkowej. Ta kontrola nie zakreśla terminu 14 dni na złożenie korekt deklaracji i wyjaśnień do protokołu kontroli. W związku z tym, jeżeli była u Pana przeprowadzana kontrola podatkowa, powinien Pan złożyć zastrzeżenia lub wyjaśnienia do protokołu kontroli w ciągu 14 dni od otrzymania protokołu kontroli. Po otrzymaniu odpowiedzi od organu podatkowego może Pan ewentualnie złożyć korektę. Jeżeli nadal nie będzie się Pan zgadzał ze stanowiskiem organu podatkowego i nie złoży Pan korekt w całości uwzględniających stanowisko organu podatkowego, w ciągu 6 miesięcy od zakończenia kontroli może zostać wobec Pana wszczęte postępowanie podatkowe.
UZASADNIENIE
Kontrolowany, który nie zgadza się z ustaleniami doręczonego protokołu kontroli, może w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, wskazując równocześnie stosowne wnioski dowodowe (art. 291 § 1 Ordynacji podatkowej; dalej: O.p.).
Złożenie zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu jest bardzo ważne. W takim przypadku organ podatkowy lub skarbowy uzyskuje informację, że skontrolowany (podatnik) kwestionuje wynik kontroli (art. 291 § 3 O.p.). Kontrolowany (podatnik), który nie wnosi zastrzeżeń/wyjaśnień, równocześnie pozbawia się możliwości wyjaśnienia sprawy przed wszczęciem postępowania podatkowego. Kontrolowany może oczywiście składać takie wyjaśnienia w ramach postępowania podatkowego. Nie może już jednak wówczas kwestionować ustaleń wynikających z protokołu. Zatem skontrolowany podatnik, który nie zgadza się z zaprezentowanymi w protokole wnioskami i zamierza podważyć ustalenia inspektora, powinien złożyć zastrzeżenia lub wyjaśnienia do protokołu kontroli w ww. terminie.
Jak złożyć zastrzeżenia lub wyjaśnienia do protokołu kontroli
Ordynacja podatkowa nie zawiera szczególnych wymagań, jakim powinny odpowiadać wyjaśnienia bądź zastrzeżenia do protokołu kontroli podatkowej. Należy przyjąć, że podatnik powinien wystosować pismo procesowe o charakterze niesformalizowanym, w którym podniesie zarzuty odnoszące się do naruszenia prawa materialnego (przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie) lub procedury kontrolnej. Pismo takie powinno zawierać dane podatnika składającego zastrzeżenia do protokołu, w tym jego adres (adres siedziby) oraz podpis podatnika bądź jego reprezentanta. Należy również wskazać, której kontroli dotyczą zarzuty i które z przepisów prawa zostały naruszone przez kontrolujących (art. 168 i art. 291 O.p.).
Kontrolujący ma obowiązek rozpatrzyć złożone przez podatnika zastrzeżenia lub wyjaśnienia do protokołu kontroli w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania. Po rozpatrzeniu sprawy kontrolujący zawiadamia podatnika o sposobie załatwienia sprawy, wskazując w szczególności, które zastrzeżenia podatnika nie zostały uwzględnione, wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym (art. 291 § 2 O.p.).
Jeśli w przewidzianym terminie podatnik nie złoży wyjaśnień lub zastrzeżeń, organ podatkowy przyjmuje, że podatnik nie kwestionuje ustaleń kontroli (art. 291 § 3 O.p.).
Przykładowy wzór pisma w sprawie zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu kontroli
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Po przeprowadzonej kontroli podatnik może naprawić błędy wykazane w protokole kontroli i przeprowadzić korektę błędnych rozliczeń podatkowych (oczywiście z założeniem, że zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole kontroli). W trakcie kontroli podatkowej złożenie korekty jest niemożliwe. Uprawnienie do skorygowania deklaracji jest bowiem zawieszone na czas trwania kontroli prowadzonej przez pracowników urzędu skarbowego - w zakresie objętym kontrolą (art. 81b § 1 pkt 1 O.p.). Nawet jeśli podatnik złoży w urzędzie skarbowym deklaracje korygujące, nie będą one prawnie skuteczne.
Sytuacja podatników po przeprowadzeniu kontroli skarbowej
W przypadku kontroli skarbowej kontrolowany (podatnik) ma prawo skorygowania deklaracji podatkowej w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu kontroli (art. 14c ust. 2 ustawy o kontroli skarbowej). Kontrolowany (podatnik) powinien zostać pouczony o tym uprawnieniu w treści protokołu kontroli (art. 14c ust. 3 ustawy o kontroli skarbowej).
Kontrolowany (podatnik), który dokona korekty pokontrolnej, powinien:
• zawiadomić o tym fakcie organ kontroli nie później niż w terminie 3 dni od dnia złożenia korekty,
• uzasadnić na piśmie przyczyny korekty oraz wskazać, że korekta jest związana z postępowaniem prowadzonym przez organ kontroli skarbowej.
Organ kontroli skarbowej zostanie też poinformowany o korekcie przez właściwy urząd skarbowy, do którego korekta została złożona. Fakt złożenia korekty nie umknie więc uwadze organu kontroli.
Jeżeli korekta obejmie wszystkie ustalenia kontroli, to organ kontroli skarbowej zakończy postępowanie kontrolne wynikiem kontroli. Jeżeli kontrolowany podatnik złoży korektę pokontrolną po upływie 14 dni od doręczenia protokołu kontroli, korekta będzie bezskuteczna, a wobec podatnika zostanie wszczęte postępowanie podatkowe (art. 14c ust. 4 ustawy o kontroli skarbowej).
W sytuacji gdy kontrolę prowadzi urząd kontroli skarbowej na podstawie przepisów ustawy o kontroli skarbowej, kontrolowany (podatnik) ma prawo złożenia korekty deklaracji podatkowej w ciągu 14 dni od dnia doręczenia protokołu kontroli (art. 14c ustawy o kontroli skarbowej). Problem w tym, że zastrzeżenia (wyjaśnienia) również powinien złożyć w terminie 14 dni od otrzymania protokołu kontroli (art. 14c ust. 2 ustawy o kontroli skarbowej w zw. z art. 290 Ordynacji podatkowej). Nawet jeśli założymy, że kontrolowany (podatnik) przygotuje zastrzeżenia lub wyjaśnienia do protokołu i niezwłocznie złoży je do organu podatkowego, to i tak nie ma szansy, by otrzymał odpowiedź w terminie krótszym niż 14 dni. Jest to równoznaczne z tym, że nie zdąży w ustawowym terminie 14 dni złożyć korekty deklaracji.
Ze względu na niespójne przepisy prawa kontrolowany (podatnik) jest zmuszony dokonać wyboru: albo zaakceptuje ustalenia urzędu kontroli skarbowej zapisane w protokole w całości i dokona korekty deklaracji, albo zakwestionuje ustalenia zawarte w protokole.
Dlatego w praktyce kontrolowani (podatnicy) stosują następujące rozwiązanie. Najpierw robią korektę zeznania podatkowego, która uwzględnia ustalenia protokołu kontroli (bo w ten sposób nie pozbawiają się prawa do złożenia korekty), a dopiero po otrzymaniu odpowiedzi z urzędu kontroli skarbowej na złożone zastrzeżenia lub wyjaśnienia do protokołu kontroli robią ponowną korektę.
Należy zauważyć, że gdy kontrolowany złoży częściową korektę deklaracji (która nie obejmie całości ustaleń w protokole), postępowanie podatkowe i tak zostanie wszczęte. Postępowanie podatkowe nie zostanie wszczęte tylko wtedy, gdy podatnik złoży korekty deklaracji w całości uwzględniające ujawnione w trakcie kontroli nieprawidłowości (art. 165b O.p.).
Sytuacja podatników po przeprowadzeniu kontroli podatkowej
W nieco lepszej sytuacji są podatnicy, których kontroluje urząd skarbowy. Otóż zgodnie z art. 291 Ordynacji kontrolowany (podatnik), który nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może w ciągu 14 dni od jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, wskazując wnioski dowodowe. Kontrolujący ma obowiązek je wyjaśnić. Organ podatkowy musi rozpatrzyć te zastrzeżenia w ciągu 14 dni od ich otrzymania oraz zawiadomić podatnika o sposobie ich załatwienia. Gdy złożone przez kontrolowanego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostaną w całości uwzględnione przez kontrolujących, postępowanie podatkowe wobec podatnika nie zostanie wszczęte (art. 165b O.p.).
Przepisy Ordynacji regulujące postępowanie po zakończeniu kontroli podatkowej nie zakreślają 14-dniowego terminu na złożenie korekty deklaracji. Podatnik może więc dokonać korekty później, tj. po otrzymaniu odpowiedzi na złożone wyjaśnienia i zastrzeżenia do protokołu kontroli. Jeżeli jednak nadal nie będzie się zgadzał z ustaleniami organów podatkowych i nie złoży korekt, musi się liczyć z tym, że zostanie wobec niego wszczęte postępowanie podatkowe.
• art. 81b, 165b, 168, 290, 291 i 292 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 213, poz. 1652
• art. 14c i 41 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej - j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 201, poz. 1540
Marta Wysocka
konsultant podatkowy