W każdej firmie znaleźć i wyróżnić można tzw. ogólnofirmowe motywatory pozafinansowe i kryteria ich przyznawania na najwyższym poziomie ogólności z wyraźnym podkreśleniem, że nie należą do pakietu socjalnego, chyba że tak.
Nasuwa się pytanie, czy dla poziomu zarządzającego system powinien być inny niż dla pracowników „poziomu podstawowego”? No cóż wszystko zależy od zasady złotego środka i stosunku ludzi do tego pomysłu. Warto jednak mieć na uwadze, że zgodnie ze strategią sprawiedliwości rozbieżność motywatorów pozafinansowych nie może być rażąco ogromna.
Bez poziomu podstawowego najlepsza kadra zarządzająca może sobie nie poradzić i obie strony zdają sobie z tego doskonale sprawę. Opracowanie systemu motywacyjnego to diagnoza potrzeb pracowników, motywacyjnego potencjału ich pracy, dobranie indywidualnych formy motywowania pozafinansowego oraz określenie kryteriów ich przyznawania.
Diagnoza potrzeb pracowników
Niebagatelną rolę w tej diagnozie odegrać mogą pracownicy działu personalnego, ale też nieoceniona jest rola bezpośredniego przełożonego (kierownika). W końcu kto powinien znać lepiej swoich pracowników niż on. Diagnoza jest arcyważnym elementem w budowie motywacji pozapłacowej pracowników. Musi być trafna i dokładna, ponieważ to ona jest podstawą doboru form motywowania.
Potrzeby pracowników poznać można konstruując anonimową ankietę diagnozującą zainteresowania, oczekiwania pracowników czy bazującą chociażby na tradycyjnym podziale potrzeb Maslowa: potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, społeczne, szacunku, samorealizacji.
Polecamy: Jak utrzymać zaangażowanie w pracy?
Dwuczynnikowa teoria zadowolenia z pracy Herzberga podkreśla znaczenie motywacyjne zwłaszcza potrzeb wyższych i w tym przypadku skorzystać można z gotowych propozycji diagnostycznych np. Autoportretu Steina. Oczywiście zawsze można wynająć firmę, która zrobi to za nas, ale czasami warto zaufać pracownikom własnego działu personalnego.
Diagnoza potencjału motywacyjnego pracy
Zgodnie z duchem modelu charakterystyki pracy (Lock, Latham) należy ustalić potencjał motywacyjny pracy wykonywanej przez pracownika i w poszczególnych jego elementach poszukać czynników motywacyjnych dla niego.
W potencjale motywacyjnym należy uwzględnić:
• Poczucie sensowności pracy;
• Różnorodność umiejętności;
• Tożsamość zadań - wyraźne wyodrębnienie zadań;
• Ważność zadań – wpływ na życie osobiste lub zawodowe innych;
• Poczucie odpowiedzialności za wyniki: autonomia;
• Znajomość rezultatów bieżących działań: zadaniowe sprzężenie zwrotne;
• Siła potrzeby rozwoju: osoby o niskiej nie pragną pracy o wyższym potencjale motywacyjnym.
Rola samooceny
Uzupełnieniem tych działań może być zgodnie z Teorią spełnionych oczekiwań (Vroom, Porter) określenie samooceny pracownika, która wpływa na siłę jego działań motywacyjnych, ponieważ to od niej zależy ocena prawdopodobieństwa osiągnięcia celu i ocena wysiłku, który trzeba włożyć w osiągnięcie celu i zdobycie nagrody.
Polecamy: Motywacja zespołu
Pracownicy o niskiej samoocenie nie będą zainteresowani motywacją pozafinansową. Niestety taka samoocena została u nich ukształtowana albo poprzez niski potencjał motywacyjny pracy albo w wyniku bezpośrednich oddziaływań przełożonych (brak pozytywnych informacji zwrotnych, specyficzny styl kierowania). Samoocenę pracownika można podnieść, ale najpierw trzeba dociec, gdzie leży jej „problem”.
Ryszarda Ewa Bernacka