Kwestia została poruszona w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 sierpnia 2011 r., sygn. akt I ACa 54/11
Zgodnie z przepisami art. 293 § 1 i art. 483 § 1 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) członek zarządu spółki kapitałowej (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej), członek jej rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną zawinionym działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy (statutu) spółki. Z kolei przepisy § 2 obu artykułów nakładają na wymienione osoby obowiązek dołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działalności podczas pełnienia powierzonych funkcji.
W przedmiotowej sprawie spółka dochodziła odszkodowania od byłych członków zarządu na podstawie art. 293 k.s.h. Sąd I instancji oddalił powództwo, stwierdzając, że nie została wykazana bezprawność w działaniu lub zaniechaniu pozwanych, uzasadniająca roszczenie. Stanowisko to podtrzymał sąd apelacyjny, oddalając apelację powoda.
Zobacz serwis: Przedsiębiorca przed sądem
Zdaniem sądu ustalenie bezprawności w rozumieniu art. 293 k.s.h. nie może ograniczać się jedynie do ogólnego stwierdzenia, że działanie lub zaniechanie było sprzeczne z przepisami prawa bądź postanowieniami umowy spółki (statutu). Sprzeczność z prawem należy oceniać przez pryzmat art. 87 Konstytucji RP, co wskazał w uzasadnieniu sąd apelacyjny, przywołując wyrok Sądu Najwyższego (V CSK 128/05). Sprzeczne z prawem jest więc zachowanie członka organu spółki, które jest niezgodne z przepisem Konstytucji, ustawy, umowy międzynarodowej, rozporządzenia lub z aktem prawa miejscowego. Do umowy spółki (statutu) można odwołać się wtedy, gdy z treści takiego dokumentu można wywieść skonkretyzowane obowiązki (nakazy, zakazy bądź wytyczne działania), których naruszenie spowodowało szkodę.
Zarzucając członkowi organu podejmowanie działań sprzecznych z prawem lub z umową spółki (statutem), należy wskazać, na czym polega ta sprzeczność, przytaczając konkretne przepisy lub postanowienia.
Zobacz: Nadzór i kontrola w spółce z o.o.
Sąd apelacyjny nie podzielił stanowiska wyrażonego przez skarżącego, że bezprawnym działaniem jest już samo uchybienie obowiązkowi dochowania należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalności członka organu spółki. Zdaniem sądu kwestia dochowania należytej staranności przez członka zarządu jest rozpatrywana dopiero w ostatniej kolejności, jako miernik pomocny przy ustalaniu stopnia zawinienia pozwanego. W związku z tym dopiero po stwierdzeniu naruszenia przez członka organu przepisów powszechnie obowiązującego prawa lub postanowień umowy spółki (statutu) może zostać przeprowadzona ocena, czy i w jakim stopniu naruszono obowiązek dochowania należytej staranności.
Wynika stąd, że warunkami odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu spółki kapitałowej (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej), członka jej rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatora, na podstawie art. 293 k.s.h., są: powstanie szkody, wykazanie, że szkoda powstała na skutek bezprawnego działania lub zaniechania wymienionych osób, oraz dowiedzenie, że osoby te nie dochowały należytej staranności „sumiennego kupca”.
Autorka: Agnieszka Szydlik, Grupa Transakcyjna kancelarii Wardyński i Wspólnicy