Odpowiedzialność cywilna za szkodę nie jest jednak jednorodna. Na podstawie przepisów można mówić o odpowiedzialności kontraktowej, gdzie podmiot jest odpowiedzialny za szkodę powstałą w wyniku nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania oraz o odpowiedzialności deliktowej, gdzie odpowiedzialność dotyczy szkody wyrządzonej przez czyn niedozwolony.
Nie przedstawionych powyżej reżimach podziały się jednak nie kończą. Mówiąc bowiem o odpowiedzialności deliktowej należy wyróżnić zasady tej odpowiedzialności. Zasady te są wypracowane przez doktrynę oraz orzecznictwo, niż uregulowania kodeksowe, jednak wyróżnienie ich pozwala lepiej wyjaśnić daną sytuację, w której nastąpiła szkoda oraz zaproponować skuteczne działanie.
Podstawową zasadą odpowiedzialności cywilnej jest zasada winy. Znajduje ona swoją regulację w przepisach, która brzmi: „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Biorąc pod uwagę winę sprawcy, bierze się pod uwagę jego działanie lub zaniechanie oraz ich sprzeczność z przepisami.
Przeczytaj także: Jak uzyskać zadośćuczynienie?
Drugą, niejako pomocniczą zasadą odpowiedzialności jest zasada ryzyka. Jest to reżim niezależny od winy, bardziej rygorystyczny w którym podmiot ponosi odpowiedzialność za sam skutek działania. Dotyczy to przede wszystkim przedsiębiorców, którzy w wyniku prowadzonej działalności mogą wyrządzić szkodę. W takich sytuacjach udowadnianie winy przedsiębiorcy jest zbędne, przyjmuje się bowiem, że przedsiębiorca odpowiada właśnie za szkodliwy dla innego podmiotu skutek.
Przedsiębiorca trudniący się przewozem osób odpowiada na zasadzie ryzyka za wypadek.
Polecamy serwis: Samochód w firmie
Charakter uzupełniający ma również trzecia zasada odpowiedzialności, a mianowicie zasada słuszności. Jej zastosowanie jest najmniejsze, ponieważ dotyczy ona tylko takich przypadków, gdy nie można pociągnąć do odpowiedzialności podmiotu, ani na zasadzie winy, ani na zasadzie ryzyka. Chodzi tu o sytuacje, w których sprawiedliwość społeczna wymaga odpowiedzialności odszkodowawczej, a nie można jej udowodnić na powyższych zasadach lub gdy sprawca szkody co do zasady nie powinien ponosić odpowiedzialności.
Przykładem sytuacji, gdzie zasada ta ma zastosowanie jest pociągnięcie do odpowiedzialności małoletniego (poniżej 13 lat), który co do zasady nie odpowiada, jednak zasady współżycia społecznego wymagają od niego naprawienia wyrządzonej szkody.