Każdy producent lub dystrybutor, oceniając bezpieczeństwo produktów, powinien uwzględnić poniższe kryteria:
- cechy produktu, w tym jego skład, opakowanie, instrukcję montażu i uruchomienia, a także – biorąc pod uwagę rodzaj produktu – instrukcję instalacji i konserwacji;
- oddziaływanie na inne produkty, jeżeli można w sposób uzasadniony przewidzieć, że będzie używany łącznie z innymi produktami;
- wygład produktu, jego oznakowanie, ostrzeżenia i instrukcje dotyczące jego użytkowania i postępowania z produktem zużytym oraz wszelkie inne udostępniane konsumentowi wskazówki lub informacje dotyczące produktu;
- kategorie konsumentów narażonych na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu, w szczególności dzieci i osoby starsze.
Produkt, który po dokonaniu oceny jego bezpieczeństwa zgodnie z powyższymi kryteriami nie może zostać uznany za bezpieczny, wymaga zgłoszenia do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów wprowadza dodatkowo pojęcie poważnego zagrożenia, które ocenia się poprzez „uwzględnienie bezpośrednich lub odsuniętych w czasie skutków używania produktu, w tym stopnia i prawdopodobieństwa utraty zdrowia lub życia przez konsumentów, stopień narażenia poszczególnych kategorii konsumentów oraz możliwość prawidłowej oceny ryzyka przez konsumentów i możliwości jego uniknięcia”. W takich przypadkach ustawa wymaga podjęcia natychmiastowych działań. Stopień zagrożenia stwarzanego przez produkt może zależeć od szeregu czynników. Zagrożenie może być wynikiem błędu w procesie wytwarzania lub produkcji lub może wynikać ze złej technologii bądź użytych materiałów. Może ono również wynikać z budowy, np. wykończenia, opakowania, braku ostrzeżeń lub instrukcji. Zagrożenie może również zależeć od kategorii i podatności konsumenta na zagrożenia oraz od rodzaju podjętych przez przedsiębiorcę środków ostrożności, mających chronić i ostrzegać przed niebezpieczeństwem.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny
Obowiązki producenta
Ustalając, czy produkt jest bezpieczny na gruncie ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów, należy przeanalizować szereg kwestii: użyteczność produktu, charakter zagrożenia, kategorie narażonych konsumentów, uprzednie doświadczenia z podobnymi produktami, itd. Produkt bezpieczny nie może nieść żadnego zagrożenia lub jedynie
minimalne zagrożenie odpowiadające zastosowaniu produktu i związane z jego prawidłowym działaniem. Przedsiębiorcy powinni podjąć się oceny ryzyka i zagrożenia, jakie może stwarzać produkt przed wprowadzeniem go na rynek. Ocena taka stanowić będzie dla nich podstawę do stwierdzenia, iż produkt spełnia ogólne wymagania bezpieczeństwa. Będzie ona także stanowić punkt odniesienia dla stwierdzenia przez organy kontrolne lub samych przedsiębiorców czy produkt (po wprowadzeniu na rynek) nadal odpowiada definicji produktu bezpiecznego. Oprócz obowiązku przestrzegania ogólnych wymagań bezpieczeństwa własnych produktów na etapie projektowania, produkowania lub dystrybucji;
przedsiębiorcy są zobowiązani w zakresie prowadzonej przez nich działalności do zapewnienia należytej kontroli bezpieczeństwa swoich produktów po ich wprowadzeniu na rynek. Obowiązki producentów i dystrybutorów określone w ustawie o ogólnym bezpieczeństwie produktów obejmują między innymi: informowanie konsumentów, oznakowanie produktów, wycofywanie produktów, które nie są bezpieczne. Maja
one zastosowanie do producentów i wszystkich uczestników łańcucha dystrybucji produktu, którzy mogą mięć wpływ na jego bezpieczeństwo.
Producenci lub dystrybutorzy powinni przeanalizować dostępne na temat produktu informacje i zdecydować, czy ryzyko związane z użytkowaniem produktu jest na tyle wysokie, że należy dokonać powiadomienia. Pod uwagę powinny zostać wzięte następujące czynniki:
- waga skutków zagrożenia, w zależności od rozmiaru i prawdopodobieństwa ewentualnej szkody dla zdrowia lub bezpieczeństwa konsumentów (na przykład uszkodzenie ciała, uszczerbek na zdrowiu, zagrożenie dla życia);
- prawdopodobieństwo szkody dla zdrowia lub bezpieczeństwa konsumenta narażonego na nią w wyniku zamierzonego lub spodziewanego i zgodnego z przeznaczeniem użycia produktu, jak również prawdopodobieństwo tego, iż dany produkt jest lub stanie się wadliwy;
- kategoria konsumenta, dla którego produkt jest przeznaczony, jeżeli produkt może być użyty przez konsumentów narażonych na ryzyko w większym stopniu (dzieci, osoby starsze, niepełnosprawni), stopień zagrożenia, o jakim należy powiadomić, powinien zostać ustalony na niższym poziomie.
Należy podkreślić, że społeczeństwo akceptuje większe zagrożenie w pewnych okolicznościach (np. jazda samochodem), a mniejsze w innych (np. zabawki dla dzieci). Uznaje się, iż do ważnych czynników wpływających na poziom zagrożenia należy podatność danej kategorii konsumentów na ryzyko – np. dzieci są w najwyższym stopniu narażone na zagrożenia, natomiast osoby dorosłe w znacznie mniejszym. W przypadku, gdy produkt przeznaczony jest dla osób dorosłych wymagane jest, aby producent podjąć odpowiednie starania na rzecz zapewnienia środków ochronnych, np. zamieszczać ostrzeżenia na produkcie.
Natomiast, jeżeli produkt jest przeznaczony dla dzieci, takie działania nie wystarczą. Konieczne jest zastosowanie odpowiednich, szczególnych rozwiązań, np. wyeliminowanie małych elementów, produkt musi posiadać nieostre krawędzie.
Na decyzję o dokonaniu zgłoszenia nie powinna mięć wpływu liczba produktów znajdujących się na rynku ani liczba osób, na które produkt może oddziaływać. Czynniki te mogą być wzięte pod uwagę tylko przy decydowaniu przez przedsiębiorcę o rodzaju działań, jakie należy podjąć w celu rozwiązania problemu.
Produkt niebezpieczny – kiedy nie trzeba zgłaszać
Źródło: "Powiadomienie o produkcie, który nie jest bezpieczny", Poradnik dla przedsiębiorców, Warszawa 2006