Ustawa mówi, że zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Niewątpliwie wszystkie porozumienia wynikają ze współpracy i kooperacji między przedsiębiorstwami.
Działanie te w szczególności polegają na:
- ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;
- ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji;
- podziale rynków zbytu lub zakupu;
- stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;
- uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
- ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem;
- uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.
Porozumienia zgodne z wyżej wymienionymi przesłankami są nieważne. Jeśli umowa zawiera zabronione elementy, wtedy nieważna jest tylko część sprzeczna z prawem.
Polecamy serwis: ABC małej firmy
Ze względu na podmioty uczestniczące w porozumieniu, wyróżniamy dwa rodzaje ustaleń: horyzontalne i wertykalne. Te pierwsze to porozumienia w których uczestniczą przedsiębiorcy, działający na tych samych szczeblach obrotu (konkurenci). Porozumienia wertykalne zawierają przedsiębiorcy, którzy nie są dla siebie konkurentami, działają na różnych rynkach (przykładem może być porozumienie między wytwórcą, a dostawcą).
Przykładami porozumień ograniczających konkurencję może być ustalenie w Kodeksie Etyki Notariuszy, że konieczne jest pobieranie maksymalnej stawki od klientów (porozumienie cenowe). Kolejnym przykładem może być zapis w umowie, że przedsiębiorca X zobowiązuje się powstrzymać się od dystrybucji na terenie Y (porozumienie podziałowe).
Przeczytaj też: Dlaczego konkurencja jest chroniona
Wszystkie powyższe przepisy dotyczą nie tylko umów oficjalnych (w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego), ale także statusów, uchwał, a także tzw. umów gentelmeńskich. Bez wątpienia jednak udowodnienie ostatniej kategorii jest niezwykle trudne.