W ramach prowadzonej działalności gospodarczej może zdarzyć się, że nieświadomie kupimy towar od podmiotu, który faktycznie nie istnieje. W związku z tym pojawia się wiele problemów, w tym konieczność uiszczenia zaległych danin lub brak możliwości rozliczenia faktur dokumentujących takie transakcje. Jedną z takich sytuacji jest zakup paliwa (najczęściej oleju napędowego) od podmiotu, który w późniejszym okresie okazuje się podmiotem nieistniejącym. W takim wypadku musimy liczyć się z tym, że urząd skarbowy właściwy do spraw akcyzy lub urząd celno-skarbowy wezwie nas do złożenia zaległej deklaracji akcyzowej i informacji o opłacie paliwowej oraz do zapłaty tych danin wraz z odsetkami.
1. Dlaczego musimy zapłacić akcyzę i opłatę paliwową
Uiszczanie opłaty paliwowej jest ściśle powiązane z obowiązkiem zapłaty akcyzy. Akcyza, w przeciwieństwie np. do VAT, jest podatkiem jednofazowym. Oznacza to, że płaci się ją tylko na jednym etapie obrotu i żaden z kolejnych podmiotów dokonujących obrotu wyrobami, od których zapłacono akcyzę, nie musi już jej płacić. Co do zasady płaci bowiem ten, kto wyprowadza wyroby akcyzowe z tzw. procedury zawieszenia poboru akcyzy (wprowadza je do wolnego obrotu), lub przywozi te wyroby do Polski poza tą procedurą.
Ustawa o akcyzie określa jednak wiele różnych innych sytuacji, kiedy któryś z kolejnych podmiotów w łańcuchu dostaw musi zapłacić pełną akcyzę lub dopłacić jej brakującą część, jeżeli zaistnieje stan faktyczny lub będzie dokonana pewna ściśle określona czynność.
Zobacz: Prawo dla firm
W przypadku omawianego przez nas obecnie problemu, tj. zakupu oleju napędowego od nieistniejącego podmiotu, zastosowanie ma przepis art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o akcyzie, w myśl którego:
(…) przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.
Jeżeli zatem okaże się, że nasz dostawca oleju napędowego w rzeczywistości jest nieistniejącym (fikcyjnym) podmiotem, to zachodzi mocno uzasadnione podejrzenie, że to, co nam sprzedał, pochodzi z nielegalnych źródeł i nie zostało opodatkowane akcyzą. Być może nawet nie jest to pełnowartościowe paliwo, jak mogłoby wynikać z dokumentów, które nam przedstawiał przy sprzedaży (np. atestów).
Jeżeli nie potrafimy w żaden sposób udowodnić, że od oleju napędowego, który faktycznie kupiliśmy od tego nieuczciwego sprzedawcy, ktoś kiedykolwiek zapłacił akcyzę, to niestety jesteśmy zmuszeni do jej zapłaty. Przy czym nie musimy z tym czekać do momentu, aż właściwy organ (naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego) przeprowadzi u nas kontrolę w tym zakresie lub przeprowadzi postępowanie podatkowe i wyda decyzję. Wcześniejsze złożenie deklaracji i wpłata zaległej akcyzy to niższe odsetki od zaległości podatkowych. A gdy w ciągu 5 lat od wejścia w posiadanie tego oleju uda nam się uzyskać dokumenty potwierdzające, że jednak była przez kogoś zapłacona akcyza, to złożymy wtedy korektę deklaracji i odzyskamy wpłacone pieniądze (które będą wtedy traktowane jako nadpłata).
1.1. Obowiązek podatkowy w akcyzie - moment powstania
W przypadku nabycia oleju pochodzącego z niewiadomego źródła, od którego nie uiszczono należnej akcyzy, obowiązek podatkowy (zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o akcyzie) powstaje z dniem, w którym dokonaliśmy nabycia tego oleju. Oznacza to, że korygujemy lub składamy deklarację za ten miesiąc, w którym dokonaliśmy zakupu.
1.2. Obowiązek podatkowy w opłacie paliwowej - moment uiszczenia
Jeżeli chodzi o opłatę paliwową, to zgodnie z art. 37k ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym obowiązek jej zapłaty powstaje z dniem powstania zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym od paliw silnikowych (w tym oleju napędowego). Opłatę paliwową również deklaruje się i uiszcza za takie same okresy i w takich samych terminach jak akcyzę. Skoro zatem nie ma żadnych dowodów na to, że zapłacono akcyzę od naszego oleju napędowego, to automatycznie w oparciu o te same dowody udowadnia się również brak zapłaty opłaty paliwowej, co skutkuje koniecznością jej uiszczenia.
Przy założeniu, że kupiliśmy olej 10 stycznia 2018 r., składamy deklarację podatkową za styczeń 2018 r. Również moment powstania obowiązku w opłacie paliwowej będzie przypadał na 10 stycznia 2018 r., ponieważ rozpoznaje się go z dniem powstania zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym od paliw silnikowych (w tym oleju napędowego).
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Czy firma, która kupiła olej napędowy od fikcyjnego podmiotu, musi zapłacić akcyzę
W artykule przedstawiono również czy podatnik może nie płacić akcyzy, jeżeli nabył olej w dobrej wierze?